ფეხმძიმობა
ღომი საპურე მცენარეა. მოჰყავთ მხოლოდ იმერთ, დასავლეთ საქართველოში. აღმოსავლეთ საქართველოში საერთოდ არ თესავენ. იმერნი მისდევენ ღომის მოყვანას ჯერ იმიტომ, რომ იქაური ბუნება ხელს უწყობს ამ მცენარეს, მეორედ იმიტომ, რომ ხორბალი იქ ნაკლებად ხარობს, და მესამედ იმის გამო, რომ ღომი მეტად გემრიელი საჭმელია იმერლებისთვის.
შეხედულებით და მარცვლებით ღომი ძლიერ მიაგავს ფეტვს, რომლის ჯიშსაც ეკუთვნის, თუმცა გემოთი და ნოყიერებით ფეტვი ღომს ვერ შეედრება.
ღომი ხორბლის მცენარის ზომის იზრდება. მას სიმინდივით მუხლები აქვს, სადაც ფოთლები ამოსდის, მაგრამ ტაროს კი არ იკეთებს, თუმცა თავთავს ისხამს, როგორც ხორბალი და ფეტვი. ნოყიერებით ღომი სიმინდს ბევრად სჯობია და უფრო ნაზი საჭმელია.
ღომს თესავენ გაზაფხულზე, როგორც სიმინდს და დიკას. ღომისთვის მიწას კავით გარდი-გარდმო ხნავენ, რომ მეტი სიფხვიერე მისცენ ნახნავს, შემდეგ თესავენ ღომს, ფარცხავენ, მერე ფოცხით ბალახ-ბულახს აშორებენ, წმენდენ ნათესს და ისე სტოვებენ. ორი კვირაის შემდეგ ამოდის ღომი. როცა კარგად წამოიზრდება, მას თოხნიან პატარა თოხებით, ხელახლა აშორებენ ბალახ-ბულახს და თვით ღომსაც ხშირავენ, რადგან ძლიერ სქლად იცის ამოსვლა. გავა სამი კვირა ღომს ხელმეორედ გათოხნიან და ამის შემდეგ ღომი დაუბრკოლებლად იზრდება.
როცა ღომი ზრდას დაამთავრებს, თავზე იკეთებს მოგრძო და მომრგვალო თაველს, ანუ თავთავს. თავთავი მწიფდება და ხმება ენკენისთვის ბოლოს და მაშინ დგება ღომის მოკრეფის დრო.
ღომს კი არ მკიან ისე, როგორც პურს, არამედ დანებით აჭრიან თავთავებს, ხოლო ჩალას იქვე სტოვებენ. მოჭრილ თავთავებს ჩაჰყრიან ფარდიან, ანუ ლასტიან ურემში და შინ მოაქვთ შინ. აქ ჯერ მზეზე ახმობენ თავთავებს და შემდეგ ბეღელში ჰყრიან.
როცა მოუნდებათ, ბეღლიდან გამოაქვთ თავთავები, ჰყრიან ლასტებზე და ქვეშ ცეცხლს შეუკეთებენ, რომ გაახურონ და სრულიად გაახმონ, რათა ჩენჩო უფრო ადვილად მოაშორონ მარცვალს. შემდეგ ყრიან სუფთა ადგილას და ბეგვენ კეტებით. მერე აგროვებენ, ჰყრიან ვარცლში, ანუ ერთ გვარ ტაბაკებში, და ხინწავენ, ანუ კაზმავენ. სრულიად აშორებენ ჩენჩოს და რჩება წმინდა მარცვალი. შემდეგ მარცვლებს ყრიან ქვის ჩამურში, რომელიც ვეებერთელა როდინს ჰგავს, ცეხვავენ დიდი ჯოხით, რომელსაც იმერლები კაკუტს ეძახიან. წინათ ღომს ხელით ცეხვავდნენ, ახლა კი უმეტესად წყლით ცეხვავენ.
ცეხვა იმდენ ხანს გრძელდება, სანამ ჩენჩოს და მარცვლები ერთმანეთს სრულიად არ გაშორდება. მერმე გაანიავებენ, მარცვლებს ინახავენ და ჩენჩოს გადაყრიან ხოლმე.
ღომს საჭმელად ასე ამზადებენ: მარცვლებს ჩაყრიან წყალში, რამდენჯერმე გარეცხავენ, ადუღებენ და თან დიდი კოვზით ურევენ, რათა დაშუშდეს და სქელ ფაფად გადაიქცეს. დაშუშებულ ღომს ზელენ მრგვალი ხით - ჩოგანით, იღებენ თეფშზე ლაფერით, ანუ ბრტყელი კოვზით, და ხელით სჭამენ.
ღომის ნაწვერალს რაღას უშვრებიან? ჭრიან ნამგლებით, კონებად კრავენ და ინახავენ საზამთროდ საქონლის გამოსაკვებად.
როგორც ხედავთ, ღომის მოყვანას და მომზადებას მეტად დიდი შრომა ნდომებია; მაგრამ იმერლები ამ შრომას არ უფრთხიან, რადგანაც მათ ღომი არა მარტო საყვარელ, არამედ საპატიო საჭმელადაც მიაჩნიათ: ღომით უმასპინძლდებიან ყველა ძვირფას სტუმარს.
ღომი ძლიერ გავრცელებულია ზოგიერთ უცხო ქვეყანაში, მაგალითად იტალიაში. ძნელი სათქმელია, იტალიელებმა ისწავლეს ღომის მოყვანა ქართველებისაგან, თუ ქართველებმა იტალიელებისაგან. პირველი უფრო საგულისხმოა, რადგან იტალიელები ხშირად დადიოდნენ შავი ზღვის პირას დასავლეთ საქართველოში, ქართველები კი ნაკლებად ხვდებოდნენ იტალიაში.
