ფეხმძიმობა
|
519
რუსთ დარუბანდი დასცალეს, ყიზლარისაკე არესა: მეფე ვახტანგცა მიბრძანდა აშტრახნის არე-მარესა, იქ უვარესად შაესწრა ამბავსა საწყინარესა, მაშინ თქვა: წუთო სოფელო, ფუ შენ და შენს მოყვარესა!
520
წყეულო, ცრუო, მაცდურო, ასე რად დამემტერეო? ცხრა რიგი ჭირი შემყარე, ერთსა არ დამაჯერეო; გულს მქონდა ხმალი გაჩრილი, აწ შუბიც დამაძგერეო, არც მამკალ, არც დამარჩინე, მატარე ზერე-ქვერეო.
521
მეფემ უბრძანა თავის შვილს: "შენ, შვილო ჩემო ბაქარო, ისმინე ჩემი ნათქვამი, ტკბილო, ვით თაფლო, შაქარო: ვეღარცად წავალ აქიდამ, ვიქნები, რადგან აქ ვარო, ჩვენს დაქცეულსა ოჯახზედ უნდა, რომ შენ ისარქარო.
522
არ ვიცი რაღაც ეტლზედა შევიქენ, დავიბადეო: მე ბევრს ვეცადე, არ იქნა, აწ ახლა შენა სცადეო, ვეღარ შევიძელ მოწევა, დავბერდი, მშვილდი დავდეო, რაც უნდა წახდეს, გაკეთდეს, მე მას აღარას დავდეო.
523
რომელიც კახნი, ქართველნი ქართლიდამ გარდმოგვყოლია, ზოგს ქართლშივე ყავთ ცოლ-შვილი, ზოგს აქ შეურთავს ცოლია; ქართლურად მიეც ნება და რუსულად `დაი ოლია~, როგორც უჯობდესთ, ისე ქნან, მითამ არც ერთი მყოლია.
524
მთხოვენ და მივსცემ ვერავის, მე ვერ ვიტვირთავ ამასა: მე წაუხდინე ქვეყანა, შვილიც გაუცე მამასა? მე ღმერთი მიზამს რას კაის, ორმო უთხარო, ჭა მასა. სჯობს უჭმელობით სიკვდილი საყვედურითა ჭამასა!
525
მე ყველას დავსცემ დასტურსა, შევიქ თავიანთ ნებასა, ამას კი ვიტყვი რჩევითა, დაუგდებ ერთსა მცნებასა: კაცი ხომ ვერცად წაუა სიკვდილსა, ღვთის ბრძანებასა, მაგრამ ნურავინ შეიყრის თავისის ნებით სნებასა.
526
შვილმან შეკადრა მამასა: "შენ რა გაქვს აწ საჭმუნავი, რაზედ შექმნილხარ, არ ვიცი, შენის ცხოვრების მწუნავი? რა ახლა იცან საწუთრო დასაბამითგან მბრუნავი, მიბრძანე, მისი შემხები ვინ დარჩა გაუთხუნავი?!
527
კაცი თავს ვერას გაუვა ცრუის საწუთროს მდურვასა, უნდა, რომ კაცმან გაუძლოს, ჭირს შეყრის ცხრასა თუ რვასა. სჯობია ისევ მოლხენა წუხილსა, ჭმუნვა-ურვასა, გირჩევ, დაეხსენ მაგდენსა ცრემლსა და ოფლში ცურვასა.
528
ერთს მოგახსენებ რჩევასა, მაზე ნუ გამიწყრებითა; ისი სჯობს, მოსკოს წავიდეთ წყნარად, ნებივრად რებითა; იქივ ვიცხოვროთ, ვით უწინ ვსცხოვრებდით ჩვენის კრებითა, ჯავრს დაივიწყებთ, ოდესაც ხელმწიფეს შაეყრებითა.
529
უბრძანა: აღარ ვიქნებით როგორც ვიყავით ჩვენაო; მისთვის ვიმალვი სირცხვილით, არ მინდა გამოჩენაო, მრავალის ცრემლის დენითა დავჰკარგე თვალთა ჩენაო, ასეთი სენი შემყრია, ძნელია გარდარჩენაო.
530
წამაიჩოქეს ქართველთა, თავს წაიშინეს ხელია, იტირეს ბევრი მეფის წინ და ღვარეს ცრემლი ცხელია; შეკადრეს: "რასთვის შექნილხარ ვით ველად მრბოლი ხელია, ბრძანებთ: "ვემალვი სოფელსა," ეგე რა გასამხელია?
531
ჩვენ გაგვიშვია ქვეყანა თვრამეტ-ცხრამეტი წელია; სამსახურითა თქვენითა გვტკივა ზურგი და წელია, ნამსახურობის ჩვენისა ეგე რა სასყიდელია? თქვენ მანდ დაბრძანდით და ჩვენზედ ასე აიღე ხელია!"
532
მეფემ უბრძანა ტირილით: "თქვენ მართალს ამბობთ ყველასა; გიმსახურიათ თქვენ ბევრი მშიერსა და შიშველასა, მაგრამ რას მიზამთ, ვეცადე მე ჩემის ქვეყნის შველასა, არ იქნა, რით-ღა გარდვიხდი მე თქვენსა სასყიდელასა?
533
ვითხოვ, შემინდოთ, ჩემზედა თქვენ ჰქენით რაც საქნელია, ენით დაგლოცავ, მის მეტი სხვა რა მაქვს საქონელია? ღმერთმან მოგაგოსთ მუქაფა, ჩემგნით გარდახდა ძნელია, სადაც კრულ იყვნეთ მტერთაგან, მუნ ღმერთიც თქვენი მხსნელია!
534
ერთი ამბავი მომესმა, მე გასაგონლად მენასა, დიდათ მერჩივნა სიკვდილი მე ცოცხალს იმის სმენასა; ამაზე ვსტირი, ცრემლითა ვავსებ ქვევრსა და მენასა. მე თქვენი სხვათა მიცემა ვერ ვათქმევინე ენასა!
535
რაცა ვსთქვი, ჯავრით ეგე მკლავს, მაჩივლებს, ეგ მატირებსა, წყეული წუთი-სოფელი, რაც არ მწადს, მას აპირებსა. არ ვიცი, როგორ გარდურჩე მჭვალს გულზე დანაჭირებსა, თუ არ მდომოდით, გაგცემდით, არ შევიყრიდით ჭირებსა!"
536
რა ეს ისმინეს ქართველთა, კვლავ უფრო შემოსძახესა, თავს იქით-აქეთ აწყვეტდენ, ახლიდენ ქვასა და ხესა; ჰკვირობდენ ჩვენი მჭვრეტელნი, მგონია, კიდეც გვძრახესა! მათ არ იცოდენ, თუ ჩვენა გავებით რაგვარს მახესა.
537
მეფემ გვიბრძანა: "ქართველნო, კაია, ნუღარ სტირითა, თქვენ გაიგონეთ ყურითა, რაც მე მოგითხრა პირითა: რაც საიდუმლო გსმენოდესთ, ხმა-მაღლა მას ნუ ჰყვირითა, ნურც თქვენ სწუხთ, ნურც მე მაწუხებთ, გული მაქვს სავსე ჭირითა.
538
გულს ნუ იჩვილებთ, იყავით გულისა გამაგრებითა, ჩემს შვილს ბაქართან მიბრძანდით ხელიერთპირად კრებითა; თქვენ ის წაგიძღვესთ საითაც, უკან მიყევით რებითა, მის უკითხავად წინა-წინ თქვენ ნურცად წაეჩრებითა!
539
ასრე მოგვითხრობს თარგმანსა ამ იგავის ხის მრგველია: არს მორჩილება საქები, ურჩება საძაგელია. მწყემსი უფთხილი სამწყსოსი ადვილად დამკარგველია, სამწყსოს უმწყემსოდ მავალთა შეშჭამს ტურა და მელია.
540
გამოესალმნენ მეფესა ქართველნი მუხლზედ ხვევითა, მდაბლა თაყვანის-ცემითა, ხელსა და ფერხზე მთხვევითა; წინ დაუყენეს ტბორენი ცხელის ცრემ[ლ]ისა ნთხევითა, იმათი თავის რახუნი ისმოდა ქვა და ხე ვითა.
541
წავიდნენ, ბაქარს შესჩივლეს: "მეფემ რაღაც ქნა იჭვია, ნამსახურობის სანაცლოდ მოგვაგო ესე ნიჭია; აწ თქვენა ხედავთ თვალითა, რაც ჯიღა თავთა გვირჭვია, სულ გამოგვყარა ქართველნი, დარჩა ათი-ღა ბიჭია.
542
აწ მამა-თქვენი თუმცა რომ ღრმად საქმის გამჩხრეკელია, წერილთა თარგმნით ვით როგორც იონე დამასკელია, მაგრამ ეს ავად იფიქრა, აქ გაიკეთა კელია. თვითან აქ დგების მარტოკა, ჩვენი შორს გამრეკელია".
543
ბაქარ თქვა: "ეგ შემიტყვია მე თქვენგან უფრო ადრეო; ნუ მომიკვდების შვილები ლევან და ალექსანდრეო, ბევრი მიუთხარ მამა-ჩემს, ეგ საქმე რად იკადრეო? არ დამიჯერა, ავად ქნა აქ დგომა მან მეტადრეო.
544
ვერა ვნახე რა მაგისი ღრმად საქმე მინაწდომარე, რაზედაც მიდგა, არ დარჩა ის საქმე წაუხდომარე! მე შვილი ვარ და ეგ მამა, არა ვარ წინაღმდგომარე. მე მოსკოს წავალ, თქვენც მოხვალთ, ეგ იყოს აქა მჯდომარე!"
545
გვიბრძანა: მალე წავიდეთ, არა სჯობს აქ გრძლად დგომაო, გზა წაგვიხდების, მოგვასწრობს, ახლოა შამადგომაო; ცარიცინამდის წყლით წასვლა მიგვაჩანს, ნავში ჯდომაო, ცარიცინს იქით მოსკომდი ეტლებ-უნებით ხლდომაო.
546
ყოველმან კაცმან საგზაოდ შევქენით მომზადებანი, თავ-თავის საჯდომს ნავშიგან ნუზლთა და ბარგთა დებანი. ვსწუხდით მეფისა გაყრისთვის, გვწვევდა სახმილთა დებანი; ბევრმან დავსწყევლეთ მას დღესა ჩვენ ჩვენი დაბადებანი.
547
ჩვენ წავედით, იგ მუნ დადგა, საქმე მოხდა არეული; ათიოდე კაცი დარჩა, ხაბაზი თუ მზარეული; სხვა იმან ყმა არ ინდომა, არ მემკვიდრე, არ ეული. ვითა გოდოლთ მშენებელნი, გავხდით ენა-შარეულნი. |
დავითიანი / პოემა • • •  • • • დავითიანი / შინაარსი |
