ფეხმძიმობა
ასმათი ადგა და ავთანდილის მოსაყვანად წავიდა. არ ეწყინაო, შეაგულიანა, "ხელი მოჰკიდა, მოჰყვანდა, ვით მთვარე მოსავანებლად”. ტარიელმა რომ დაინახა, მზესა ჰგავსო, გაიფიქრა:
"გამოეგება ტარიელ, ჰმართებს ორთავე მზე დარად,
ანუ ცით მთვარე უღრუბლო შუქთა მოფენდეს ქვე ბარად,
რომე მათ თანა ალვისა ხეცა ვარგ იყო ხედ არად,
და ჰგვანდეს შვიდთავე მნათობთა, სხვადმცა რისად ვთქვი მე დარად!
მათ აკოცეს ერთმანერთსა, უცხოებით არ დაჰრიდეს,
ვარდსა ხლეჩდეს, ბაგეთაგან კბილნი თეთრნი გამოსჭვირდეს,
ყელი ყელსა გარდააჭვდეს, ერთმანერთსა აუტირდეს,
და ქარვად შექმნნეს იაგუნდნი მათნი, თუცა ლალად ღირდეს."
მერე ერთად დასხდნენ და მდუღარე ცრემლი დიდხანს სცვიოდათ. ასმათი აწყნარებდა, ევედრებოდა: "თავთა ნუ დაჰხოცთ, ნუ ბნელ-იქმთ მზესა თქვენითა ბნელითა!” ტარიელს სიცოცხლის ხალისი ჯერ მთლად არ ჩაქრობოდა, მისი "ვარდი იყო დათრთვილული, არ დაზრული”.
- შენი ამბის შეტყობას ვისწრაფი, - უთხრა მან ავთანდილს. - მე სიკვდილსაც აღარ ვახსოვარ, მომიძულა და ხელი ამაღო. შენ კი ვინ ხარ ან აქ საიდან მოხვედი?!
- "ლომო და გმირო ტარიელ, ვის თავი გინაზებია”, - მოხდენილად მიუგო ავთანდილმა, - მე არაბი ვარ, არაბეთს მიდგას სარა-სასახლენი. ჩემი ხელმწიფის ასული მიყვარს, მიჯნურობის გაუნელებელი ცეცხლით ვიწვი. არ მიცნობ, მაგრამ, თუ გაგონდება, ნახვით კი გინახივარ, - დასძინა მან და ტარიელს როსტევანის ლაშქრის შემუსვრის ამბავი შეახსენა.
- მას აქეთ ბევრი გძებნეს, მაგრამ შენი კვალი ვერსად მიაკვლიეს. მერე ჩემმა დამწველმა, მშვენებით რომ "ვერ მზე ჰგავს, ვერ ეთერია”, მე გამომგზავნა და მიბრძანა, იმ გადაკარგული მოყმის ამბავი შემიტყვე და გულის საწადელს მაშინ გწევო.
"სამ წლამდის მითხრა დადენა უმისოდ ცრემლთა მილისა.
არ გიკვრის, გავძელ ვერ-ჭვრეტა მისისა მე ღიმილისა?!”
აქამდე შენი მნახავიც ვერავინ მეპოვნა. ახლა ხატაელ მძარცველებს წავაწყდი, შენ რომ მათრახით ჭკუაზე მოგეყვანა, და ამათ მომასწავლეს.
ტარიელსაც მოაგონდა მაშინდელი მათი ომი:
- მახსოვს, თუმცა ეს დიდი ხნის წინათ იყო, - თქვა მან, - შენ და შენი გამზრდელი ერთად გნახეთ, სანადიროდ გამოსულნი. ჩემი დამღუპველი მომგონებოდა და იმაზედ ვტიროდი. რას მერჩოდით, რა გინდოდათ ჩემგან, საერთო და საზიარო, აბა, რა გვქონდა?! თქვენ გალაღებულნი დროს ატარებდით, მე კი ღაწვებზე ცრემლი ღვარად ჩამომდიოდა. გათამამებულებმა ქვეშევრდომნი შესაპყრობლადაც კი დამადევნეთ, მაგრამ, ვგონებ, "ჩემად ნაცვლად თანა მკვდართა მიიტანდით”.
ერთი კიდევ მოვიხედე და, რა დავინახე, შენი პატრონი მომწეოდა, ხელმწიფობით დავინდე და ხელი არ ვახლე, ხმაც არ გამიცია, ისე გამოვეერიდე და გამოვფრინდი ჩემი ცხენით, უჩინარს რომ ჰგავს: წამწამის დახამხამებასაც ვერ მოასწრებს კაცი, ისე გამომაქროლებს და გავშორდები, ვისგანაც კი უსიამოვნებას მოველი.
იმ ხატაელთაც მიღმა არას მივერჩოდი, უშნოდ და კადნიერად ჩემი მორევნა რომ არ მოენდომებინათ. ახლა მარჯვედ მოხვედი, დიდად მეამა, "ტანად სარო და პირად მზე” გმირი ვაჟკაცი რომ გნახე! გარჯილხარ, მაგრამ გასაჭირი უკვე გამოვლილი გაქვს, უკან მოგიტოვებია. რა გაეწყობა, ძნელია იპოვო ქვეყნად ღვთივ განაწირი კაცი.
- მაგ ქების ღირსი სულაც არა ვარ, თვითონვე ბრძენთა საქებელო! - მიუგო ავთანდილმა, - "სახე ხარ მზისა ერთისა, ზეცით მნათისა ზენისა”, ამდენმა ტანჯვა-ვაებამ და ცრემლთა დენამ ამიტომაც ვერ შეგცვალა!
"ამა დღემან დამავიწყა, გული ჩემი ვინ დაბინდა,
დამიგდია სამსახური, იგი იქმნას, რაცა გინდა,
იაგუნდი ეგრეცა სჯობს, ათასჯერმცა მინა მინდა,
შენ გეახლო სიკვდილამდის, ამის მეტი არა მინდა!”
- გაოცებული ვარ, - თქვა ტარიელმა, - მე რომ შენთვის სამაგიერო სიკეთე არაფერი გამიწევია, ასე გულმხურვალედ როგორ მექცევი?! მაგრამ წესია, მიჯნურს მიჯნური შეიბრალებს. სატრფოს მაინც ვერ დაგაშორებ, გულისსწორს არა შეეწონება რა! ჩემ საძებრად მას გამოუგზავნიხარ და, აი, ღვთის ნებით გიპოვნივარ, შენც ვაჟკაცური ცდა არ დაგიკლია. ოღონდ ახლა ჩემს ამბავს რა გიამბობს, იმას რა ენა იტყვის, თუ რადა ვარ ველად გაჭრილი! მე თვითონვე ვთქვა, გაუნელებელი ცეცხლი დამწვავს და დამანაცრებს.
- მაგ ცეცხლს, ლომო, ცრემლით რას უშველი! - შეჰკარდრა ასმათმა. - მე არ შემფერის გაქეზებდე, უამბე-მეთქი. თავად მოგეხსენება, "არს უკეთესი, რაცაღა სწადს განგებასა ზენასა”. და მაინც ვერ გავჩუმებულვარ: რახან ამ მოყმეს, ვხედავ, შენთვის თავი გამოუდვია, "ცნას მიზეზი შენთა წყლულთა, ქმნას, რა ღონე დაედების”. უამბე და, მგონია, გიშველის რასმე. მეც ბევრი მეხვეწა, ბევრს ეცადა მეამბნა, მაგრამ ამას როგორ ვიზამდი, თუნდაც ღმერთს საამისოდ ძალი და გაძლება მოეცა!
ტარიელი საგონებელში ჩავარდა. ისედაც დამწვარსა და ალმოდებულს ეძნელებოდა ცეცხლზე კიდევ ნავთი დაესხა.
- რაც გამოვჭრილვარ, მას მერე სულ ჩემთანა ხარ და რად ვერ მიხვდი, რომ ჩემი წყლული უკურნებელია, `უწამლო არს ლები ესე ლებული!” - შეუტია ასმათს. - არადა აქეთ ცხარე ცრემლით მტირალი ეს მოყმე მითუთქავს გულს.
ეს თქვა და ახლა ავთანდილს მიუბრუნდა:
- მისმინე და გიამბობ. რაც გინდა დამემართოს, არას დავიშურებ შენთვის, რახან ერთმანეთს ვეძმეთ. მე თუ ვიღუპები, შენ მაინც იცოცხლე და გაიხარე.
"ყმასა უთხრა: `ვინცა კაცმა ძმა იძმოს, თუ დაცა იდოს,
ხამს, თუ მისთვის სიკვდილსა და ჭირსა თავი არ დაჰრიდოს.
ღმერთმან ერთი რით აცხოვნოს, თუ მერე არ წაწყმიდოს!
შენ ისმენდი, მე გიამბობ, რაცა გინდა წამეკიდოს”.
მოდი, ახლოს დამიჯექი, - უთხრა ასმათს, - თან წყალი მომიტანე და გონმიხდილს მოსაბრუნებლად მკერდზე მაპკურე ხოლმე. მოვკვდე, მოთქმა-ვაებით დამიტირე და სამარე გამითხარე, აქვე დამმარხე, "აქა მიწა მიაკვანე”.
ღილები შეიხსნა, სამოსიდან მხრები ამოყარა, თითქოს ევიწროებაო, და საამბობლად გაემზადა. "ვითა მზე ჯდა მოღრუბლებით, დიდხან შუქნი არ ადარნა”, ბაგეები გაშეშებოდა, სიტყვის სათქმელად ვერ გაეღო. მერე ერთთავად ხმამაღალი ოხვრა-ქვითინი აღმოხდა და მდუღარე ცრემლი გადმოყარა.
"მოთქვამს: `ჰაი, საყვარელო, ჩემო, ჩემთვის დაკარგულო,
იმედო და სიცოცხლეო, გონებაო, სულო, გულო,
ვინ მოგკვეთა, არა ვიცი, ხეო, ედემს დანერგულო!
ცეცხლმან ცხელმან ვით ვერ დაგწვა, გულო, ასჯერ დადაგულო?!”
სასკოლო ლიტერატურა • • •  • • • ვეფხისტყაოსანი / შინაარსი |
