ფეხმძიმობა
|
გურამიშვილის სურათზე
წეროს დარად წიგნში მდგარი ლოცულობ და მოსთქვამ კიდეც. სოველი და ნაწვიმარი გლოვას ვეღარ განერიდე.
ტყვედ ნამყოფი, ნაისარი, უკრაინას გაიყოლე საქართველოს ბედის ქარი.
შენ ანთებდი მწველ სტრიქონებს დაგკვნესოდა კალმის ნამი - ქართვლის ჭირი ჩამაგონე.
სანთელივით აგინთია, გაგითბია ცრემლით წიგნი, სული მისთვის დაგითმია. მიგრითმვია თვალი მწირი და სტრიქონში ჩაგიტბია.
და ტირიფიც გაგონებდა: ტირიფონზე გაშლილ ტირიფს ქართვლის დედის დაღონებას, და ლეკეთში წასხმულ მწირის ვაებას და დამონებას.
რომ პერანგი გაგიპია. ტანჯვა როგორ გამოითქმის, ჩემი სიტყვა ღარიბია.
შთაგონებით ნაყიდია. დაგიტბია ცრემლით წიგნი და ოცნებით გაგითბია.
სად ანთებდი მწველ სტრიქონებს, ფრთებ დამწვარი იდექ ცალკე და მწველი ხმა გამაგონე.
ცად აპყრობილს კვამლის ზოლად. შენი ცრემლის მელნით ვწერდი, მშობელ მიწის გასაგონად.
ვნახე, სადაც ქვითინებდი. შენს სტრიქონთან გავათენე და საფლავთან ვიტირებდი.
გარდასული ქართლის ჭირი, რომ არ იყოს ჩვენი ფუძით წამომდგარი ქვეყნის გმირი.
ორმოში
ქართლში გამკობდა სამკალი ყანა, როცა ქურდულად დაგესხა მტერი გადაგატარეს ასი მთა ძალად გადაგაყლაპეს დაღესტნის მტვერი.
შენ დაგამდაბლეს ბალახზე მეტად. ორმოში მჯდარმა შენიშნე ცაზე შენი ვარსკვლავის რონინი კენტად.
ვერ შეიგუე ჯურღმული შავი. და შენ ამბობდი: საწუთრო მთელი ჩემი თვალების გარეშე ჰყვავის.
და შამბნარში კოღოები შეგესია, რისთვის რეკდა ცისკრის ზარი, რას გერჩოდა ბორცვზე მდგარი ეკლესია?!
ვერსად ხედავდი მოცვარულ მწვანეს. მიწაში იყავ, ვერ ჭვრეტდი მიწას, თვალს ვერ ავლებდი მხურვალე ყანებს.
არ ჩამოგხედა ჯურღმულში ერთმაც ცას შეაჩვიე თვალები შენი, რომ ცრემლიანი ნუგეში ეთქვა.
ზევით ილტვოდი მლოცველის გეშით, რადგან გუმანი ზეცაში ცხოვრობს, ცრემლით აივსო ღარიბი პეშვი.
„ორმოში სუნთქვას სამარე გიჯობს, პურის მკის ჟამი ხელახლა მოვა, მზეზე ამოდი ნათელო ბიჭო!"
ამოიხვნეშე ხმადაბალ შიშით, პირღია დარჩა წყეული ორმო და დაახველა დარაჯმა ძილში.
თითქო აიღე ნამცეცი პური, შენ გადიწერე აგრე პირჯვარი და შეაფარე სიბნელეს სული.
დავით გურამიშვილი წვიმაში
შენ წიგნს ვშლიდი და გიხილე ბნელ ღამეში დაწუნწული მარტოდ, დაწენწილო სულო, მე მინდოდა ცივ ავდარში არ გამეშვი მაგრამ ბედისწერა როგორ შევაბრუნო.
მოგასხურა წვიმა და აგაპყრო ცისკენ. ღმერთო ჩემო, წვეთია თუ წყლის ბეწვია! ნუ დამამსხვრევ მეხით, ხე კეთილი მიხსენ!
გაიშალა იგი, როგორც დედის გლოვა. მოშხუილე ღამე ბინად დაგებედა და ავდარი ბედმა მოძმედ დაგიტოვა.
აღარც თივის ზვინი, შესადარი ბუხრის. მოწანწკარე წვიმის ძუით დაბორკილი, გიხილე და, მწირო, გამშვენებდა მწუხრი.
რა გსუსხავდა აგრე, ავდარობის მჩენი! შენ გეძებდი და წვიმაში მოგაშურე, ნაწვიმარში ვპოვო ნაკვალევი შენი.
ოღონდ ვიყოთ მარად ტრფიალებით მთვრალი. შენს მღვიმეში მსურდა ღამე გამეთია, ან მეპოვნა შენი ცრემლით სავსე კვალი.
ხელზე მითრთის ცრემლით შეფრქვეული იფქლი. შეაგროვე გზაში, წვიმით შემიკონე, მოშრიალე ქარში, ფრთაგაშლილი ფიქრი.
გამაგონე წვეთთა დამჟანგველი ჟღერა, სად მღეროდი ავდრობის ოქროპირი, რომელ მინდვრად შეგეგება ბედისწერა.
გალობაში სუფთად შეახვიე წყლული და მლოცველმა კალმით ქართლში დააბრუნე ნაწვიმარი ვარდი, სტრიქონებში რგული.
რა ამშვენებს წიგნში წამოფრენილ სტრიქონს! ვკითხულობ და სანთელივით დავილევი და წვიმაში, მწირო, საქართველო გიხმობს.
დავით გურამიშვილის აუგი უფლისადმი
მუხრანით და უგზო ჯაგით დუხჭირებდი კაცის ჩრდილი, დამშეულმა, მაცდურ ბაგით, ლოცვები სთქვი შეწყობილი.
ამოგერთვა ლუკმა პირში, კიტრის ჭამა როგორ გსურდა, და შიმშილმა გარგო შიში.
ვერ მიაგენ სადმე ჭერიც. დაეძებდი ლუკმას სანთლით, აღარ გედო კაცის ფერი.
- „რაც მიბოძე, რად წამართვი მე აღმართით მივდიოდი დამაცურე თავდაღმართით.
შენს გულისხმას დააყურე. თუ შენა ხარ ჩვენი მწყემსი, რად წამართვი, რაც მარგუნე?
ჩამიყარე წყალში ოქრო, მე ვიყავი შენი მჭვრიტი, ეხლა როგორ დაგემოყვრო.
შენ საცდური მითხარ ნანა და უფალი რომ უარვყო, დამნაშავე მე ვარ განა?
ვით თორღვაის რკინის თორი. დამშეული შევრჩი წიაღს და პირისპირ ვდგავართ ორი.
მწყემსო, გითხარ ბევრი ლოცვა. ერთხელ მაინც მინახულე, მოგგვალო და წვერი მოგწვა.
დავაჩრდილებ მომწვარ მდელოს. სად სმენილა ღმერთი იყოს და კაცს აღარ მიეშველოს?
მეორე აუგი
ველი ღვარძლით ნათესია, საით წაველ მერგო ვაიც, ჩირგვთან კოღო დამესია, რა უნდოდა კოღოს მაინც?
ჩრდილი ვერსად ვპოვე გრილი. სიმართლის ხმა შთამაგონე იგავის ხედ დანერგილი.
მე ციების მქონდა რიდი. კიტრი მაინც შემრჩენოდა, ღმერთო, რისთვის ჩამაცივდი!
სულმა აგრე აგითვისა. ეს იგავი სხვაგვარია, იგი არ გავს დავითისას.
შესამოსიც გახდა მზრალი. თითქო ვიყო შესაწირი, სული ჩემი კვამლში არი.
საზრდო ჩემი წყალში ჰქრება. ვხედავ, შენ არ გენაღვლება, თუ პერანგი შემალპება.
წარმართული ღამის მჭრელი, უმარილო მარგე ცრემლი, უვარამო გულის თხემი.
მაინც ვეტრფი მზიან კალოს. და მცენარემ მშობელ მიწის ეგებ წყლული დამიამოს.
კალოს ხილვა
ლანდადქცეული, მწყურვალი, შამბნარში გაჰყევ ნაკვალევს. ლუკმა ვერ ჰპოვე მკურნალი, მხოლოდ ბალახი გაკმარეს.
დასუსხეს ტანი ნესტარით. წვალება გერგო როგორი, პური ვერ ჰპოვე ნეტარი!
ლუკმა სძებნე და ლაფარო, ვერსად წამოწექ რიყეზე, გაუდაბურდა სამყარო.
ბეჭდად ნატერფალს სტოვებდი. გზაზე უცრემლოდ სტიროდი, გვალვით დამშრალი პოეტი.
მწე არვინ შეგხვდა მართალი. უცბად წალკოტად იხილე კალოთ დაყრილი თავთავი.
შეხედე, შვებით გადმოდექ, თვალი შეავლე დაკარგულს და კვლავად ნახულ სამოთხეს.
აქ დაგხვდა კალო მართალი. სად არის ქართლის ნამგალი, თავთავთ რხევა და კანკალი.
თრთოდა ცხოვრება ცოცხალი. კალო იყო თუ ქვეყანა, ოქროს ქვიშა თუ ხორბალი!
ხორბლის მტვერია ჰაერში, ქართლში ნახული ცხოვრება ჰპოვე და კალოდ დაეშვი.
გულში ზარის ხმა გაისმა. კევრზე დამჯდარი სიცოცხლე აკიბორჩხალა დაისმა.
ორკეცად შრომა დალოცე. პერანგს ამარა მიხვედი, პირველ კაცივით, კალოზე.
კალოზე მისვლა
მიხვედი, გაჩნდი კალოზე მწირი, პერანგის ამარა, დაემხვე, კალო დალოცე და მზეც ადიდე თაკარა.
შემოგახვიეს თავშალი. წყლით დაგილამეს გამშრალი ყელი და თმები ნაშალი.
მშრომელმა რუსმა დასძახა. თრთოლვა დაიწყე საზარი, მაგრამ არავინ დაგძრახა.
მკვდრეთით აღმდგარი ყარიბი. პურს ჭამდი, დოქი დასცალე, რუსს შეეკედლე ღარიბი.
პური გაჭმია გამთბარი. გრძნობით ცხოვრება შეგითბო, სულს განეშორა ზამთარი.
შენს გულში ძმობის მარცვალი. კერასთან გრძნობა გაკვესა, გაგაცნო კერის ნაცარი.
თვალში ჩაგინთო მაისი. ძველი პერანგი გაგხადა, ჯუბა ჩაგაცვა თავისი.
წყალი დაგისხა ანკარა. როცა სუფრასთან მიხვედი სურნელმა აგაკანკალა.
ძმური სიამით ღელავდი. სუფრით აყვავდა გულისთქმა, რომ მოაღწია ჩვენამდი.
მიმწუხრი იყო დიადი. სანთლებად ენთნენ გულები, სიმართლეს გავდა ხმიადი.
ადიდეთ კაცი მშრომელი. და იანვარაც კვირობდა - რუსეთს ჩასული ფხოველი.
პირველი ძმობილი
კერა გამაცნო თუ იმედი, საგულეს ვარდი აანთო, სუფრა გაშალა მცირედი და ხორბლის სუნით გაგათბო.
ცრემლით დაცვარე ნაცარი. შენ გერგო ძმობა პირველი, მისი თესლი და მარცვალი.
თურმე რუსეთშიც გყოლია. კაცი ვაკეზე აღზრდილი - თურმე მთის კაცის ტოლია.
გული დაცვარა ვარდივით. შენ იყავ ქარი ქართლისა რუსეთში გადავარდნილი.
და ყელზე გედგათ უღელი, მაგრამ კალოზე შეჰკარით ძმობა, მარადის ურყევი.
შეგრჩა და გულში იწოდა, ის გამღერებდა ღამეში, წყვდიადში შუქად გიძღოდა.
როგორც საგზალის კალათი. მან ხალხის გულში იმღერა, არ მიიწურა მარადი.
შემდეგ გრძნობაში დახვავდა და ეხლა გორის კერაზე ატმის ხესავით აყვავდა.
ის გამღერებდა
შენ რუსი შეგხვდა ნამდვილი, ვახტანგს რომ შეხვდა - ის არა. შენებრ ვარამში გაწვრთნილი, შენებრ რომ სწვავდა იარა.
გიცნო ქართულო მაისო. გულის ფინჯანი დამშრალი უკვდავ წყაროთი აგივსო.
დოქიდან წყალი გასმიეს. დალიე, როგორც კახური, და კასპიისკენ გასწიე.
მტვერი ფარავდა ქალამანს. ძმობამ გაგათბო ღამეში, სული ნამივით დალამა.
ტანჯვაში შენი მხილველი. კვერივით გრძნობის მცხობელი და მეგობარი პირველი.
ის გაგრილებდა სიცხეში, ის გამღერებდა ზამთარში, უდაბნოში და ციხეში.
პერანგის ნაწილი
წახველ, დასტოვე ის კერა, დაგრჩა პერანგის ნაწილი. მაგრამ გამოგყვა სიმღერა, გულით ნაკვები არწივი.
რუსმა ჩაგაცვა თავისი, აგრე გასცვალეთ ნაყოფი ტანის ტანჯვა და ხალისი.
მას გიცხრილავდა ეკალი. ბედი წეწავდა ვერაგი, სწვავდა სხივების სპეკალი.
თრთოდა ზარების რეკვითა. თითქო ნარხევი ქარისგან - ძეწნის ტოტივით ეკიდა.
წმინდა პერანგის ნაფლეთი. ტანზე ნისლივით გეკროდა, იწოდა, როგორც აბედი.
რუსს დაუტოვე ნაფლეთი, შენი სიცოცხლის მარცვალი დაუტოვე და წახვედი:
ჩაჰკლა ლოცვა და ფსალმუნი. შენ კი გამოგყვა სიმღერა, ცხელი პერანგის ალმური.
მომეცი, მქონდეს თბილია. ჩემი ოცნებაც, ღამეში, შენი გალობის ჩრდილია.
გვქონდეს პერანგის ნაწილი. მან ჩვენი კერა გასწმინდა და გამოჰკვება არწივი.
ძმას დაუტოვე ნაფლეთი. პერანგზე ლოცვა დასწერე, იგალობე და წახვედი.
დავით გურამიშვილის გლოვა
ო, გარდაიცვალა ასტრახანში ვახტანგ მეექვსე, ვაი, რა ბოძი, რა მაშვრალი და რა- მელექსე!
ბედი მაცდური, ცხენი ჭიხვინებს და ქვითინით მივეც დასტური,
ქვეყნად მავალი, მეფე კი არა, მხოლოდ წყლული, წყლული მრავალი.
ნიჭი სამკალი. ეხლა იგი წევს, კელაპტარმა იწყო კანკალი.
როგორ ჩამოვქნათ? მკლავი მოგვტეხეს, გლოვის ზარი როგორ ჩამოვკრათ!
გარეთ გაისმის ყინვას ედარა იმედი და მდელო მაისის.
შევრჩით კაეშანს, სამშობლოს დროშა არ შრიალებს, დაბლა დაეშვა.
წიგნი მრავალი, უკვდავ სტრიქონით აღეჭურვა შთამომავალი,
„ქართლის ცხოვრებას“, ყოველ მათ სტრიქონს მოამაგე ემახსოვრება.
ქართლის- მოკეთეს, ვისაც იმედი ჩრდილოეთის ყინვით მოჰკვეთეს.
მიწა სირბილით, თურმე უცხოეთს მოგეწევა მაინც- სიკვდილი!
მშობელ მხარეში, რომ შეგათრიოს სინათლიდან მრუმე ღამეში.
ვერვინ შესტოპა. ტრიალ მინდორზე გზადაბნეულს უთხრათ შენდობა.
როგორც წისქვილი. “წისქვილში წავალ, ავიცდინო ეგებსიკვდილი.
პური ვითხოვო, მაშვრალი ვნახო, ქართლის ჭირი მასთან ვიგლოვო.
ღია სამარესა და თავის მფარველს ასტრახანის მიწას აბარებს.
დაბინავება უკრაინაში
ქართლში ვიყავ, წყაროს პირად ვგალობდი, სურნელოვან კალოს ხვავთან ვხარობდი. ეხლა მინდა გადაჭრილ ბაღს მადაროთ, უბედობა მომეტმასნა ფათალოდ.
მცხეთის ვაზი თუ ზედაზნის მაყვალი, მიგემნია, მილოცნია მიწისთვის ჩრდილს მიფენდა პატარძალი ყინწვისის,
ღელვას ქმნიდნენ თავთავები კანკალით, მშვიდი სიო, მწუხრის ჟამი ყანაში, ღალღის ფრენა და მეძებრის განგაში.
უკრაინას სახლი დავდგი საწყალი, დავბინავდი, ხნულში ჩავდე მარცვალი, ვიგალობე, ვაღუღუნე ნაცარი.
ვის მივენდო, ცას მივენდო სადაოს! თუ ვერწმუნო ღრუბლის თმიან საბაოფს? ვარდის მიერ იადონის ცდუნება, იგავია, თუ ნამდვილი ბუნება!
ჩემი სული სანთელია ვარამის, რად ვიმღერო, ვის ვუმღერო, მითხარით? ლაღად ვარ და არაფერი მიხარის.
გუგულები
მარტის თვიდან თეთრ გუგულებს ის უყურებს, გადიდაროს, გულს გალობა აგუგუნებს ვარდი რულავს სანეტარო.
დილით აღვდექ უგუნებოდ, ღამემ გული დამიურვა და ღრუბელმა, უვნებელმა სულში თვლემა მოისურვა, ჩამიტოვა თვალში ელვა.
ნახოთ მიწა გადახნული. მოსპოთ ზამთრის უკუნეთი, კვლავ გაცოცხლდეს გაზაფხული.
შემიპყრო და ვეღარ ვნახე: ქართლის მიწა, დაჩაგრულმა, მისი მთა და სავენახე, ზამთრისფერად დამეწერა, სიბერე და სივაგლახე.
ბაღს ამბარი დაუკმიეთ. ნუ დამტოვებთ უგუნებოთ. ზამთარს ბუდე დაუნგრიეთ.
თუ იხილეთ ქართლის ბარი, გუთნის-დედა თუ ღუღუნებს, გორის ციხის გვერდით მდგარი?
მარცვლეულით მოთბა მიწა? ბედისწერა კვლავ დაგვტირის, თუ ცვარიან ველზე მიწვა?
ხომ არ ჰპოვეთ ლანდი დედის? ქართლში მყოფი უგუნებოთ, მგლოვიარე ვაჟის ბედით!
სიცოცხლის ხმა ჩემი მხარის. გამახარეთ, დამაღონეთ, ვიმარტვილე სიმწუხარით.
რად ვიგემო უგუნებოთ! ჩემი გული ვარამს უფრთხის... და თქვენ გელით გუგულებო.
დაძრული ბაღი
უბეს ითბობდი ცრემლიან პურით, მიმწუხრში უხმოდ ნატრობდი მცხეთას, ასანთლებული იჭერდი ყურით - როგორ დახტოდნენ ჭინკები ცხენთან.
ხატად გესვენა სამშობლოს ჩრდილი. სული მფეთქავი და ჩათხრობილი და დაფენილი სიბნელე გრილი.
საკმევლის კვამლი ადარე ხორალს. - და შენი ლოცვის ყოველი ცალი საგზლად მიჰქონდა ღამეს და ყორანს.
აქე, ადიდე მშობელი ხალხი, უკრაინაში გადარგი ლექსი და მოაშენე ქართული ბაღი.
შთაგონებაში დამწიფდა ხილი. დიდო მებაღევ, წრფელი იყავი, გვალვაში გვარგე ნაყოფი გრილი,
გრძნობას, წაყვანილს შფოთიან - ქართლით, შენ ყოველ ყვავილს სისხლით - ღებავდი და წალკოტს შერჩა მამულის მადლი.
ხე მგალობელი ისხამდა ნაყოფს. იდექ ჭიშკართან მწირი უცვლელი და ხელაწვდილი ამკობდი წალკოტს.
გავდი ღამეში დალეწილ ურთხმელს. როგორც ხომალდი დაიძრა ბაღი და მოაშურა მშობლიურ კუთხეს.
სულით მოსული ჩრდილი და სიცხე, აენთო ბაღში ცხოვრება შენი და დაგილოცეთ მარჯვენა მტკიცე.
სამფერიანი ხმა
მაჟაურები ბზუოდენ, წყნარი. მწუხრი დააწვა მღვიძარე მიწას. ხევით გაქანდა დაჭრილი ქარი და კაზაკივით კურგანზე მიწვა.
გავდა მოსმენილს წვიმა და წირვა. მიწკარუნებდა ზამთარი ჯოხით და ღრუბელივით ითრთოლა მწირმა.
უკრაინის და რუსეთის კილოს. წვიმამ წკრიალით აავსო სახლი, წარმართულ სულით დავითმა სწიროს.
დაძრულ ყინულის მტვრევა და ჩქამი, აიტაცებდა ცეცხლიან ფურცლით შთაგონებაში იწოდა ჟამი.
აგონდებოდა მშობელი კუთხე, დაღონდებოდა შევარდნის ფრენით - თვალს მოწყდებოდა მარცვალი მწუთხე.
და ათანხმებდა მშობლიურ ხმებთან, უკრაინაში გაგონილ კილოს ის აწყვილებდა ქართველის ბედთან.
შიგ სამი ფერით ეფეთქა გრძნობას. შიგ ყოფილიყო ჭაღარა ღმერთი და ხეტიალში ჩამქრალი ყრმობა.
წიგნში გაშალა გრძნეული ფრთებიც, და მოშრიალე ქარქვეტას სულთან მან შეაჯვარა გუგუნი მთების.
შესძლო ტკივილის სხვაგვარი თხრობა და სამი ხალხის სიმღერის შერწყმით სთქვა მეგობრობის პირველი გრძნობა.
დავით გურამიშვილის მიერ
მე წალკოტით გეძახოდი ღამეც, წამოდექი, ხმა წიგნიდან გამეც. ჰანგს ვეძებდი ბუნებაში გზნებით, ბევრი კილო გააგონე კალამს.
შერითმული საქართველოს ვარამს. რა ხმებია ჩანერგილი წალკოტს, სკა ზუზუნებს თუ შრიალებს მუხა?
და ფურცლებზე გუგულები სწუხან. ვარდის ახლო იადონი დაჰყეფს, დღე და ღამე საუბრობენ ლექსით.
და სალამურს აწკრიალებს მწყემსი, ბულბულების მომხიბლავი სტვენა ცისკარს გასჭრის, არ შერჩება ხიწვიც.
ფურცელს როგორ დაამშვენებს ხრინწით! ამგვარ ბაღში მგალობელი გლოვობს, თითო ყვავილს თითო ცრემლით სწყალობს.
და ქართულად უცხო ხმაზე გალობს. მარტოდ გალობს, დარჩენილი უწყლოდ, ვერ იპოვა გამგონე და მრევლი.
სიმღერიდან მოწყვეტილი ცრემლი ბუნებაში ხმა დაჰქრის თუ ფიფქი, - კალოდ მოძმის გამოხმობას ცდილობს, შეუთანხმოს საქართველოს ფიქრი რუსეთის და უკრაინის კილოს.
გადმოსძახებს და დასტოვებს ყვავილს. კასპიიდან მას მოუხმობს ქარი, კურგანზეა ქარიშხალი ღამის.
ქართლის ჭირი ამოვარდნას ლამობს. გზად გაივლის სკოვოროდას სული და ბუნების საგალობელს ამბობს.
სანთლებს ჰგვანან თუ ყვავილებს ნუშის, და ღვთისმშობლის აბრეშუმის თმები ირხევიან, წკრიალებენ გულში.
დამშრიალებ მუხნარიდან ფრთებით, რომ გვაჩვენო საიდუმლო განცდა და სკებივით შეკრებილი ხმები.
გამოთხოვება და ომში წასვლა
უეცრად ომში მიხმეს, ტყეში იყავ, სოკოს კრეფდი, ვინანე, მსხმოიარე ვენახი ხარ ხარ სიყრმის, ვერ გიპოვე, სიმძიმილი ვინანე!
დაიფარე თაფლისფერი ბაია. დამიქროლე დარაია ჭრელი, ბაღისფერი, როგორც ჭიამაია.
დამეფუშა ჩრდილოვანი კარავი. გადმომხედე, შეიფუთნე შალით, განშორების ჟამია და ვარამი!
ვაი დედა, მეწილადოს ვაგლახი, მომიტანე თვალით გაზაფხული, შემირჩიე სამკურნალო ბალახი.
ივერიის ღვთისმშობელის ბაია. შენი თვალი ღია სამარეა, შენი კაბა - ჭრელი ჭიამაია.
ვერ დავკრიფე დაშაქრული ყურძენი, მე ვარ წიგნის მხოლოდ სათაური, ჩემი ჟამი - დასაწერი ფურცელი.
ყივჩაყივით თუ მეტოქემ ამკაფა, გამონახე ჩემი მუზარადი, ჩააწვეთე შენი ცრემლი კამკამა.
მუზარადით შესვას ჩემი ვარამი. გამაგონე მოთქმა განშორების, დამაფარე ივერიის ალამი!
მაგდებურგის ციხეში
"...ორმოც ჩვიდმეტს ბრუსის კოროლს შევურყიევთ ტახტის სვეტი”.
არ დარჩენილხარ ომის გარეშე, კვისტრინთან ბრძოლა გაჩაღდა ცხარი, მტრისკენ გაიჭერ, ხმალი დაგეშე, უნდა გაგეპოთ პრუსიის ჯარი.
მაინც მარჯვენა არ მოადუნე. გადმოხტი, ცეცხლი ხმალზე აპკურე და ვაჟკაცური სუნთქვა არგუნე.
თუმცა ჩაგეფლა ქურანა ჰუნე, ხმალი პირბასრი, როგორც ალმასი, მოხრილ ქარქაშში არ ჩააბრუნე.
ოდერის ნაპირს დავარტყათ ტორი. მამულმა პეშვით დაგვაპურადა, მანვე ჩაგვაცვა ლითონის თორი!”
ბრძოლის გრიგალში იწვოდი, სანამ მკერდზე არ მოგხვდა მახვილის წვეტი და არ მოგტეხეს რტოსავით ძალა.
დაუძლურდი და პირაღმა დაეც. არვინ შეგასვა წყლის პირას წყალი და ყელგამშრალი ბღუჯავდი ჰაერს.
მაღლა გაკვესა უჩინარ კვესმა. სული ლაჟვარდით შენ დააპურე, ღვთისშობლის კაბის შრიალი გესმა.
თითქო იპოვე გრილი მაღნარი. ცის სასუფეველს წმენდდა ქალწული და ჯეჯილივით მორთე ღაღანი.
გთხოვ, მიმკვდარებულს მაპკურო წყალი! ჩემი ცხოვრება ცას მიადუღო, არ წამიშალო მამულში კვალი”.
აღარ განელდა ჭრილობის სიცხე მრავალი ბორცვი გადაგატარეს და მაგდებურგში ტყვეობა იწყე.
განგებამ წყაროდ ცრემლები მოგცა. ტუსაღს გიშრება საკანში პირი, გაკმენდილია ბაგეზე ლოცვა.
შენ ცქერა გიყვარს ღარიბულ სუფრის, მხოლოდ გვალვისგან დანისლულ მწუხრზე ტურფად ელვარებს ტაძარი უფლის.
მიღანღალებს და არ მიჰყავს მგზავრი, მწუხრში ჰყვავიან კვამლი და ცეცხლი და უხმლო კაცის უძლური ჯავრი.
მიიწურება საღამო მორცხვი. დღისა და ღამის გაყრა მარადი ჰგავს განშორებას სულის და ხორცის.
სარკმელი არის რკინით ნაღობი. ვაჟკაცის ჩივილს დაუგდეთ ყური, კაცს მიაწოდეთ მიწის ნაყოფი.
ფუვდება, ცხვება ცომი ღუმელით, თვალმინაბული ღუღუნებს გოგო და ხელთ უპყრია თეთრი ღრუბელი,
ნერწყვის მომგვრელი იღვრება ორთქლი. ყანას სდარაჯობს წინაპრის ხმალი, ხორბალს ატყვია მშრომელის ოფლი,
გლეხის ჩაკრული ლავაში ბრტყელი. სამშობლო მიწის ნაყოფი გინდა ორთქლიანი და გულივით ცხელი.
უნდათ წაგართვან განცდილი სითბოც. თუმცა დაჭრილი ციხეში ზიხარ, მაინც ქურანა ჭიხვინით გიხმობს.
ქარიშხალივით საკანში შფოთავს. ნატრობს ეზოს და გადაშლილ ჭილობს, წყევლის და ებრძვის გარინდულ ოთახს.
ორი ზაფხული მჭლე და გამხდარი. ზამთარს მოჰქონდა ტახტი ყინულის, ზაფხულს - ნამგალი პირმოპირული.
როგორ დაესხა ზაფხულს ზამთარი, ვით მიუსია მიწას ქარ-წვიმა, ზაფხულს უჩვენა თავის განწირვა,
ფრთაგაფოფრილი კერას დააცხრა, ხეებს აჰკიდა თოვლი ჭაპანი და ფრინველების მოსპო ჭაჭანი.
როგორც მძივები, სახლებს დაჰკიდა, სუსხით მიწიდან სითბო აბოჭა, ყინულზე ცივი ვარდი ამოჭრა,
ქარით დაიცვა თავის ნაშენი. მაგრამ მოვარდა ზაფხული ჯიქი, სულ მიუმსხვრია ჭურჭელი ჭიქის,
კვირტს აუხილა დროებით თვალი, დაიგრუხუნა, გაფანტა ნისლი - და ცისარტყელა გაშალა თვისი,
მწვანე ქოლგები გაშალა ოდეს, წელში გამართა ჯეჯილი სუფთა, სიცოცხლის ძალას გალობა უთხრა,
და დაიხურა ჭილოფის ქუდი. დავითი სარკმლით უცქერდა ჭიდილს. ბევრი მოსულა და ბევრი მიდის.
და აღიტაცა სიცოცხლის ფიქრმა: რუსი ასულის "ვესელა ვესნა” ესმა და ჩასწვდა ბულბულის კვნესა. ასულს ამკობდა ფოთოლი ჩირგვის, ყვავილს კრეფდა და უწნავდა გვირგვინს.
მაგრამ ტყვეობაც ჭრილობა არი. არ დაგაძინებს დარაჯი ღამის, დარაზულია მდუმარე კარი.
რა გაგაჩერებს მყუდრო ადგილას. ვიწრო საკანი გხუთავს წყეული, ვერ შეეჩვიე ციხეს ადვილად.
უწყლო ოცნებას გააშრობს ციხე. უკრაინაში დაგრჩა ნაწერი, და თუ აცხუნებს თაკარა სიცხე!
ჩემი ნაწერი ცრემლით ნაპკური. არ დამეკარგოს წიგნი მეტყველი, ცხოვრების ჩრდილში შემონახული.
შიგ უჩინარი ყანა შრიალებს; შიგ მარცვალივით ჩავაგდე ფიქრი, ყანის ნიავი კურნავს იარებს.
როგორ ვიმღერო, ტყვეა ბულბული!” ასე ამბობდა ტყვე თუ ტუსაღი, შორს ჭიხვინებდა მისი ულაყი.
ლუწი ვიყავ და გავმხდარვარ ცალი. ჩემო განგებავ, თუ დაგეცლია, ბევრს აკაფავდა ჯავარდნის ხმალი!”
ვიწრო საკანში გამომწყვდეული. რომ გადათვალა ნაბიჯი ათი - ორჯერ მობრუნდა მისი სხეული.
ორფერად მიაქვთ ცხოვრება ტყუპებს. დავითმა თვალით ჟამი გაკაფა, ჟამი მიჰქრის და აბნელებს უპეს.
შვედებთან ომი, ბრძოლა ხოთინის! წინათ ლეკების ტყვე პატიმარი, და მაგდებურგში ახლა ლოდინი.
ორმოცდაათი ჩამწკრივდა წელი, წლებმა გადუწვეს თმები ხუჭუჭი, სინათლის ნაცვლად ჩამოდგა ბნელი.
განაცრისფერდა თვალები ლურჯი, თუმცა საომრად მიიწევს მკლავი, მაგრამ ღალატობს კედელი მუნჯი.
რომ რუსთა ჯარი ჯებირებს კაფავს. თითქო გასცქერის საომარ ჯირითს და მოფარფატე ცხენების ფაფარს.
იქ ყვავილებში ცრემლია ცხარი. მოძმე მხედარმა გააპო ჯიქურ გერმანულ ჯვრებით შემკული ფარი.
ფრიდრიხ მეორე ქურანა მერნით, ფრთამოტეხილი, მიჰქრის და გლოვობს. უნდა უშველოს ალყაში ბერლინს.
სად არის ხმალი, გაივლო ხელი. ძმობილო, მახვილს უნდა მოლესვა; მახვილს ამაოდ დაეძებს თვალი.
"იბრძოლეთ, ძმანო, გაშალეთ ფრთენი, ტყვეობას გიჯობთ ომში სიკვდილი, არ გაიგრძელოთ ციხეში დღენი”.
ბერლინს რუსეთის ლაშქარი იპყრობს, ისმის ყიჟინი, ცხენთა თქარუნი, და ტყვე დავითიც ბრძოლაზე ფიქრობს.
მონატრებია სახლი ნეტარი, და აკვირდება ბერლინის ქუჩას კეხზე შეზრდილი ქართლის მხედარი.
სანამდი გულზე ჭირ-ვარამს იხვევს, რუსებს გადასცეს ბერლინის კლიტე და დაეუფლენ ფრიდრიხის ციხეს.
როგორ გააპოს საკანი კრული? მოგაგონდება ქართული ხმალი, ბრძოლა თურქთან, თუ ომი ხოთინის.
ვახ, თუ ჩამოჭკნა ვარდი ლოდინით. რუსთან იყავ და უკრაინელთან, მათ შეუხორცდი ჭირში და ლხინში. რამდენს გაანდე მამულის ელდა, არსად გიგრძვნია სიკვდილის შიში.
მიდამოს ქართლის ცრემლი ასხურე და, როგორც ირმის რძიანი ძუძუ, შენი ოცნება გზაზე დასწურე.
არ შეარცხვინე ქართული ხმალი. ფინეთში ომის ცეცხლში იწვოდი, პრუსიის გზაზე მიჰქროდი მალი.
თუმცა სიცოცხლე ეკიდა ბეწვზე, კვლავ აგიტაცა მხედრულმა ფიქრმა და შენ ღელავდი სამშობლოს ბედზე.
როცა ლაზარემ გარგუნა პური, კალოზე დაყრილ ხორბალზე გალობ, არ მიეკაროს გამვლელის შური.
გულს სიყვარული შთაბერე ქართლის. და გავანათე გზა მეწამული, ჩემი სულიდან ჩამოქნილ სანთლით.
ძეო ქართლისავ, მოგყვეს აქამდი. მოდი ამ ადგილს და მომიგონე, რომ მეც პირველად ამ გზას ვკაფავდი!”
როგორ დასძლია ტყვეობა მალე, როგორ გავიდა გაუვალ ციხით, როგორ შველოდა ოქტომბრის ღამე.
მწუხრზე გაცოცხლდა ქალაქი მკვდარი: გაქცეულაო ქართველი წუხელ, ციხის საკანში უჩინრად მჯდარი.
სად იშოვაო მახვილი მაინც. ვერვინ შესძლოო ქართველთან შებმა, ნამდვილ ჰგავდაო შორეულ რაინდს.
გაზაფხულივით წაიღო სუნთქვა. გზად რუსთა ლაშქარს წამოეწია, გამარჯვებულებს მადლობა უთხრა.
ბერლინის კლიტეს შეახო ხელი. თავის ჭრილობას დაადო კლიტე და გადმოაგდო სიამის ცრემლი.
შინ დაბრუნება
"შურმან მე დიდად დამკოდა, ცეცხლით დამიწვა სახლკარი”.
შინ დაბრუნდი, დაბუგული შენ სახლ-კარი დაგხვდა, ღვიძლო. არც ბულბული, არც გუგული - დილით როგორ გაიღვიძო?
ვინ ჩაგიქრო ცეცხლი შურით? რას დასტირი, რა დაკარგე, ჭის წყალი თუ ბეღლის პური?
გაგიმეტეს ქვეყნის სიძე. შინ და გარეთ არის მტერი, მხედრის სულო გაიღვიძე!
ბეღელი და პურის ყანა, ჩანს, ქარბუქმა ხორბლის მარცვალს ლექსის წიგნიც გაატანა.
შემოდგომას ჰგავდა თურმე, ფურცელ-ფურცელ თუ მიჰქროდა, მისი ცოდვით დავითრგუნე!
ჩაგაწვეთონ გულში შხამი, გამოსტაცონ მშიერს იჯრა, ან ჩაგიქრონ ჭრაქი ღამით, -
სახლ-კარისთვის ქვები ზიდოს, მაგრამ ხმები თუ წაართვეს, სმენა როგორ დაიმშვიდოს!
მოგაგონდა შენი ჰუნე. ვერხვი არის ფერი ვეფხვის, მეტყველი და მეფსალმუნე.
კერის ცეცხლით კვამლი შობო. კვლავ რვეული გააცოცხლო, იგალობო და იშრომო.
ხელნაწერის ხმა არ ისმის. ხმაურობამ რომ გაგართოს, შენ დოლაბი გინდა მისთვის.
გაგაღვიძოს დილით ადრე, გსურს დოლაბი ახმაურდეს, გაფხიზლდე და დილით ადგე.
ტალღამ ღარი დაგიმშვენოს. და დავითმა იწყო შრომა, სურს სახლ-კარი აიშენოს.
ცეცხლს გააჩენს მზეზე ბრძოლით. რვეულიდან ლექსი ბჟუტავს და კერიდან სქელი ბოლი.
ქსნის ხეობაში დარჩენილი
"ვეღარ მნახავი მოყვრისა, ტან-ლერწამ, პირად ვარდისა..”
მწუხრის ჟამზე, მწუხრის სწორი, გაჰყურებდი წყალთან ტირიფს. შენ ჩაგესმა მოთქმა შორით, თითქო ჩასწვდი ქსანზე ტირილს.
ცაცხვის ჩრდილში მოქვითინე, ქართლში ტურფა გაბადია, არ გამოტყდი, მოითმინე.
გულს გუმანი არ ადროვე, გესმა კაბის შარიშური, ქსნის პირას რომ მიატოვე.
ვარდს დაცვივდა მარგალიტი. ზამბახს როგორ შეეთვისე, როცა შროშანს დანატრიდი.
ქსანზე - ტურფა სიყრმის ტოლი, და ირტოზის მთის ბილიკი, როგორც ცაზე ირმის ზოლი.
მოგონება დავითს ღუპავს. ცდაში დადნა თუ ეწამა, თუ გაანდო ეჭვი უფალს.
არ ეხვევა იჭვის გზნება, ტურფა ტირის ცაცხვის ძირას, სანთელივით ქსანზე დნება.
შენი ტურფა სიყრმის ტოლი, და ირტოზის მთის ბილიკი, როგორც ცაზე ირმის ზოლი.
ოცნება წისქვილზე
"ეს წყლის ასამაღლებელი და წისქვილი თუმცა მოვიგონე და დავხაზე... და ამ ჩემს ნათქვამ ლექსის წიგნში ჩამიტანებია... ხატი უნდა იმ წისქვილში ესვენოს და ღამით გაუქრობლად სანთელი ენთოს”.
შენ რა გქონდა, რით აგეგო წისქვილი! ლექსის წიგნში ის ჩახატე ფრთხილად. საკვამურში გესმა ქარის წივილი, ცეცხლთან დაჯექ და ინატრე დილა.
წისქვილის ქვა, ან სამინდე კოდი? ეგებ გვალვით შეიცვალოს ამინდი - იშრომო და დააყუჩო შფოთი.
სად იშოვო ხელსაწყონი მჭრელი? რომ გათალო სარეკელა ეშმაკი, უნდა მოჭრა შენ ჭადარი ჭრელი.
შიგ ოცნება აშრიალდეს კალმით. ფიქრი, ფიქრი გაიშალოს ნისლივით და წამოდგეს ღულარჭნილი კვამლი.
გაუქრობლად შიგ სანთელი ენთოს. უცხო მგზავრი თუ დაიბნა ღამეში - შეხედოს და დოლაბის შუქს ენდოს.
შთაგონებით აშრიალდნენ ხმები, სუფთა წყალში გაჩნდეს თევზი მეტყველი და ოცნებას გამოესხას ფრთები.
ურმის მღერა და მდინარის ფონი. ფიფქი, ფიფქი თმაში გქონდა ნისლივით და ქართლის მთას გაგონებდა მგონი.
მოქაქანე ქვას დაღლიდა ქერი! მოვიდოდა შეჯავშნული ფოლადით ნათლული და მეგობარი ბევრი.
და წისქვილი გახდებოდა კლუბიც. თუ ქართლიდან მოვიდოდა ხორბალი - არ დაფქვავდი, გაათბობდი უბით.
მეწისქვილე
"ღმერთო, დამასწარ ზაფხულსა, ფქვილს, ამ წისქვილზედ დაფქულსა”...
თვალს დაგაკლდა, რული გაკლდა, დავით, მომტირალი ძეწნა იყავ კენტი. წყლის ხმაური გაიგონე ღამით და წისქვილი წარმომიდგა ერთი.
გზად უსაპნოდ ჭრიალებდა ღერძი. მთვარის შუქზე ბრჭყვიალებდა ხვითო და ტიროდნენ ტირიფები ბერწი.
გადაჰკვროდა საქართველოს ხორბალს. სარეკელას აყოლილი ფიქრი ცრემლში გალხვა და პურივით მოლბა.
კლუბი გახსენ თუ საფეხვნო სრული! ჭრაქი ენთო თუ ნამდვილი გრძნობა, ქვა ჰქროდა თუ ტრიალებდა გული!
ადგილზე რომ ციბრუტივით თრთოდა. ილეოდა შენი ფიქრი, მკრთალი, და წისქვილი კიდევ საფქვავს გთხოვდა.
გითუთქავდა წამწამების კიდეს. მდინარეში შენ გაიდგი ფესვი და წისქვილში წმინდანივით იდექ.
მოგონებაც დატოვებულ ქართლის. წისქვილში ხომ სამყაროა მთელი და აჩრდილი მოპარპალე სანთლის.
დააყურებ მოხმაურე სოროს, და წისქვილის გამოუცნობ ხვრელში, თაგვის მსგავსი, საიდუმლო ცხოვრობს.
შენი ტანჯვის და ცხოვრების რუკა. ერთი დოქი წყალი დგას და ბნელი, თაგვებს მიაქვთ შენი ლექსის ლუკმა.
მარცვლეული დააწვეთე ფიქალს. ცხელი ლექსი დააჩრდილე შიგნით, შეჩვეული ქარიშხალს და გრიგალს.
წისქვილის ქვამ დაგიკარგა რული. ქართლის ჭირის მემინდე ხარ ერთი და ბინდში ჩანს საქართველოს წყლული.
ცხოვრება წისქვილში
ღამდება, ღუღუნებს წისქვილი მწედ, ტრიალებს ბორბალი, შემოაქვთ ხორბალი. ოცნება, ყოველთვის მხნე, ედება ჭრილობას მტლედ.
თაგვებსაც დაღუპავს ხმაური სოროში. წისქვილში სათუთად გამართულ საუბარს ეს ტალღა ჩაიტანს მდინარის ბოლოში.
სიმღერა მოჰყვება მდინარეს ღამეში. ჭრიალი ურმების, ურმულის კიაფი - წისქვილიც ღუღუნებს და ხორბლის ხვავია. ხსოვნაში ხმაურობს მტკვარი თუ ლიახვი, წისქვილში ფიქრები იოლად ჰყვავიან.
ცხვრის ქურქი აცვია. თაგვების საყუდარს კენჭებით დახუთავს, ფარეხის სურნელი დარჩება გარეშე, შემოაქვს მებადურს გაშლილი ფაცერი და ჭრაქით დასერილ წისქვილის ღამეში ლანდები დადიან, კედელზე ნაწერი.
ჯებირთან ძაღლი ჰყეფს დინჯი და უკუდო. იწყება სერობა, შენ ზიხარ მწუხარი, ქაღალდზე გადავა მდინარე მქუხარი. აგდია კომბალი, ჭრიალებს ბორბალი. წისქვილში, გრილოში, ანთებულ სტრიქონში ხმაურობს მდინარე, მოსული მწედ. შენ ზიხარ წისქვილში, ზიხარ და წერ.
გაწვრთნილი ჭრილობით. ლოცვანი დაკეცე. ახლა კი მშვიდობით! ოცნებავ, დოლაბის სიცოცხლით აენთე, წისქვილო, მისმინე, ჩემს კალამს დაენდე! გაყუჩდით, ლოცვებო, სიმღერა მომინდა. ურმების ჭრიალით ცხოვრება მოვიდა.
კერასთან ჩაღდება სიცოცხლე ქაღალდის, რომელიც დაიწყებს მყობადში ღაღადისს და აღარ მოკვდება, იცოცხლებს მარადის.
საბას აჩრდილის წისქვილში შემოსვლა
"სიჭაბუკისა ყვავილი დამიჭკნო ჟამთა დენამა, ნდობა მომაკლო, დამიგდო, სასაპყროთ გულის რბენამა.” საბა ორბელიანი
ზამთრის მარაგი შეჰქმენ არაკი, წისქვილით მოსულ მთესველს გაანდე, თითქო ჭალაქით ჰქუხდა არაგვი, შეშა დააპე, ცეცხლი დაანთე.
მთლად მოიქსელა კოდის კიდური. თითქო წყალივით ჭიდან ამოდი და გააცოცხლე ქვა გარინდული.
თვალი წისქვილის იყო დაჭრილი, და მოგონებამ თოვლში მოლანდა, მოსკოვს გაშლილი, საბას აჩრდილი.
სავსე თავთავი, კალმით ნართავი, იყო არაკთა თხრობით გართული, ზღვაში ნათლული, კაცი მართალი.
მომქუხარდება გულში არაგვი. თოვლში წამოდგა, კალთაგაშლილი საბაოფივით საბას აჩრდილი.
სიბრძნით აივსო გული კოკორი. არ დაუგდია სიტყვა ლიტონი, რა მიმოხვრა და ოხვრა როგორი!
რაც მგზავრობაში საბამ დაღვარა. შინ აღაბრუნოს დოლაბი ჩქარა, წიგნით გიჩრდილოს გული თაკარა.
წყლულის სამთელი შენი სანთელი. მან შეგაერთა მშობლიურ ხალხთან და შენ ამღერდი, როგორც შავთელი.
უკვე განვლილი გზა გაანათა, არაკს შემოჰყვა საბას ჭაღარა და შენს წისქვილში მოიკალათა.
საბა, კრემლი და გორის ციხე
ობლად მჯდარი მეწისქვილე, გართულიყავ „ქართლის ჭირით“, სწერდი, გლოვა მოისმინე, წიგნი ჰქონდა გადაშლილი.
თურქს ეკვეთა ჩვენი ჯარი. ბრძოლის ცეცხლში მოგაგონდა ქართლის დიდი მწიგნობარი.
დაჯექ, წერე ქართლის ჭირი. თურქის მთვარე გაიხსენე, ქართული ხმლით გადაჭრილი.
თვითონ იყავ მონაწილე. თითქო ომი განმეორდა და გულს ჟანგი მოაცილე.
მტრის ნახმლევი შერჩა კაბა, მიილტვოდა მწვანე ხევში, ღრუბელივით თეთრი საბა.
რა გზა ერგო, რა ტრამალი. გვალვამ თვალი დაუთუთქა, ცვარი დაშრა ნატამალი!
ქართლის ბედი დაებუდა. ვერსად შველა ვერ მონახა, მერმე კრემლთან დაეყუდა.
ვით ტაძარი ეპყრა ტამარს ქართულ სიტყვას აგროვებდა და ემთხვიე ბრძენის ქამარს.
სად ეძებდით საქართველოს! პეშვით წყარო მოუტანეთ უცხოეთში ქართულ მდელოს.
გააცოცხლა მშრალზე ფიქრი. თვალი მისცა შენს ნაამბობს და საუნჯე გახდა წიგნი.
სძლიეთ ბედი სატიალე. თქვენ ღელავთ თუ ოკეანე თუ შრიალებს მატიანე?
თმა ქარიშხლით მოგლეწვია "ქართლის ჭირის" წერა გართობს შენც სიბერე მოგეწია.
გვალვით გული მოიწალა, ხმალი დაგრჩა გორიცხეს, საბა კრემლთან მიიცვალა.
მოფსალმუნეთ ნატრობ არაგვს, მშობელ მიწით გარიცხული, სწერ, კითხულობ ქართულ არაკს.
ღადარივით ფეთქავს რიყე, მაგრამ ფიქრში, ანასვეტი, სჩანს კრემლი და გორისციხე.
ბუნების სარწყავი
ქართლის ხევში ბიბინებდა ბალახი, არაგვს მაღლით მოწყდებოდა კალმახი. უკრაინის მდინარე-კი მდორეა, გვალვაა და რა დაარხევს ბორიოს, როგორ ჰპოვო წამალი!
ააფეთქო თესლი მიწის ნაშობი. ვარჯოვანი ხე აყვავდეს წყაროთი, არ იწვალოს, როგორც თვითონ წვალობდი. ცას უხმობდეს მამალი. მოუტანო მიწას წყალი სარწყავი, არ დაფუშოს სიცხემ ვარდი, საწყალი.
შთაგონებით ღორთქო ბაღი აშენო, შემომქმედი გაკურთხონ, საჭოროფოდ გასჭერ არხი მაღალი, ჯეჯილებმა იწყონ მწვანე ღაღანი, აღარ მოხდეს გვალვით მიწა მშობელი, ტოროლებმა გააღვიძონ სოფელი, იგალობოს საწუთრომ.
შენც მდაბიო მშვენებაში დაემხო. საკრავივით მოდრეკილმა ილოცო, მხოლოდ მიწის სურნელებით იცოცხლო, ფრთას გიქნევდეს თუღუნი.
აგუგუნო კვლავ ბუნების ტაძარი. ან გახვიდე, პურის ყანას დახედო, და მლოცველმა სიბერეშიც გაბედო სამიჯნურო ღუღუნი.
აღმზრდელი ძიძის გახსენება
გეჩვენება წისქვილის წინ ძიძაშენი, წაბლისფერი თმებით, ეზო, კრუხი და წიწილი, შენ დარბიხარ და გხიბლავენ მთები.
მზის ელფერი გადაჰკვრია ძიძას. შეუღებავს მარწყვით ბაგე და ფრთებივით შიგ ზაფრანებს ჰკინძავს.
ვერხვები და მოცახცახე რტონი, ნუთუ ჩაწვა სამარეში? სად მიფრენენ, სად გარბიან დრონი!
საძოვრიდან ბრუნდებიან ცხვრები. ერკემალი ზარას დარეკს, შესთამაშებ და ბატკნებით ტკბები.
შენი ძუძუს მოზიარის ტოლი, ჰგავს დობილს თუ ყვავილს.. სად გარბიან, სად მიფრენენ დრონი?!
ხბოს აკავებ, არ დასცალოს ცური. დობილს დოქით მოაქვს წყალი და მამობილს - მახობელა პური.
ტაბლაზე დევს ხმიადი და ყველი. ძიძა ზღაპარს მოგიყვება, და ძილნარის მთიდან მოსვლას ელი.
ოფლი სცხია, თუ სპეტაკი ზეთი. მასაც ჰყავდა თურმე ძიძა, ღვთისმშობელი თუ ქალწული მცხეთის.
კვამლის რხევა და მდინარის ფონი. ჰყეფს ჭიშკართან ჭრელი ძაღლი.. სად მიფრენენ, სად გარბიან დრონი?!
იჭვი და გალობა
"ორმოს ჩამაგდო სოფელმან”. თეიმურაზ პირველი
დაბერდი, ქრება თვალის კაკალი, თითქო ცხოვრების ჭაში ჩაეშვი. ისევ დასტოვე ყანა სამკალი, და სიჭაბუკე დაგრჩა ჰაერში.
შევსვი მცირე და ქართლზე ვილოცე. თვითონ უფალიც მხოლოდ კვამლია, იჭვო, წყეულო, შენ რომ მიბოძე.
მე ვის მივბაძო, მაღლა ვინ არი? მშობელ კუთხიდან ცრემლი ვისესხე, შიგ დამენახა ჩემი ცისკარი...
ქართლის თივაში მქონდა ლოგინი. ვიწვი, გაკოცო, კალთა მიბოძე, გემთხვიო, თორემ მომკლავს ლოდინი.
თუმცა სიყრმისთვის ბევრჯერ ვილოცე. მოწყურებული ჩემი წისქვილი მოგონებაა საქართველოზე.
ვაზზე ასხმული თმები ასულის. არის სიმართლე კერის ნაცარში, დანარჩენია კვამლი წარსულის.
მერმე მწიფდება, ებრძვის დავითი:
მწირი ვარ შენი, მწირი უბრალო. ბევრი ვიტანჯე, ბევრი ვიწვალე და მხოლოდ შენი სიბრძნე ვიწამე,
რით ამოვზიდო ჭიდან სიცოცხლე! მე შემომხედე, თვალი მომაპყარ. გამაგებინე ვისი მონა ვარ?
ფიქრი სარწყავზე
ცალი თვალით ბრმავდებოდი, შემორაგვე ხელნაწერი მუყაოთი, სათევზაოდ ვეღარ რბოდი, შინ იყავ და დოლაბივით მუშაობდი.
ფულს ეძებდი, გარდაგექმნა წისქვილები. არ გალობდნენ ლამაზები და მუხებმა ვერ დაჩრდილეს გზისპირები.
ყანებს მორწყავ და გახდები ბედნიერი, მხარე გაძღეს და გალაღდეს და გამრავლდეს წყალში თევზი გემრიელი.
მდელოს შერჩეს სიმწვანე და სისალუქე, და გინდოდა შეგეყვანა ბუნებაში ვარჯოვანი სიჭაბუკე.
არ იკმარე მგოსნის ბედი სასახელო. მდინარის წყალს ამაღლებდი, რომ ხოროლთან შეგხვედროდა საქართველო.
მხვნელს და მთესველს შეღავათი მიანიჭე. ეგეც შენი სტრიქონია, არხი მიგყავს და ყანებში მიაბიჯებ.
რუკა გეპყრა და ნაქარგი ხელსახოცი. მოიწმინდე სიმწრის ოფლი, დაასრულე მართლაც საქმე მოსალოცი.
ოცი თუმნის მიღება კი დახანდება. შენ სარწყავთან ნახავ წნორებს და სიცოცხლის სათავესთან დაღამდება.
ქართული სიმღერა
ვაშლის ჩეროში დაჯდა დავითი, კობზას მოჰხვია მზრუნველი ხელი. იდგა ცხელი და მყუდრო ამინდი, არსით იძროდა ნიავი ნელი.
წელში მოხრილი სიბერის ნიშნად, მაგრამ ეს გული, გული გრძნეული ვერ დაიურვა სიკვდილის შიშმა.
ჰანგს დაეძებდა მოხუცის ლარი, მომღერალს ხსოვნა როგორ დაეხშო, ვერ გაიხსენა პირველი პწკარი.
არ შუშდებოდა სამშობლოს წყლული. კატას უცქერდა გაშლილ ჭილობზე და ვერ დაედო ლარისთვის წუნი.
შორით მღერალი ქართული ხმები. ნუთუ განგება მის სმენას სცდიდა, და შრიალებდა მეზობლის ძნები!
ახლოვდებოდა თანდათან შორით. სმენას იპყრობდა სიმღერა ქართლის, მთაგრეხილის თუ ჩანჩქერის სწორი.
მოხუცი ჩრდილში გაოცდა მეტად. ნუთუ დაიძრნენ ქართული მთები, გზაზე ქართულად ვინ მღერის ნეტავ?
დგება, ჭიშკრისკენ მიჰყვება ჩრდილი. აქ საქართველო მოსულა თითქო, მოინახულოს მოხუცი შვილი.
ქართველთა ჯგუფი მოფრინავს მტვერში, მოაქვთ სიმღერა მხედრულ ჭენებით, მოაქვთ სიყრმის და სამშობლოს ეშხი.
მხედრები მღერით მოადგნენ დავითს. შინ საქართველო შემოდის აგრე და ვაშლის ხეზე მაისი ჰყვავის.
სტუმრები
მხედრების ხილვით განცვიფრდა იგი, ქართლიდან მოსულ მეზობლებს უმზერს. ყაჭის ძაფივით ამორთო ფიქრი. როგორ მოუსწრეს ცხოვრების მწუხრზე!
მიისწრაფიან კრემენჩუკს თურმე, შემოუხვიეს მოხუცთან წამით, შემოაქროლეს თორმეტი ჰუნე.
ქვეყნის გმირია ვაჟი მირიან. გრძელი გზა განვლო დავითმა ქართლით, ახლაც მხედრები იმ გზით მიდიან.
რამეთუ მამულს უშველონ მერმის - ქართლი, მრავალი ვარამის მოწმე, კვლავ ჩრდილოეთელ მეგობარს ელის.
ცოლს ეძახის და არ იცის, რა ქნას! უნდა დასტოვოს სტუმრები ღამით, დარბის, ამზადებს სამეფო ვახშამს.
მასპინძელს ორგზის ექცევა მხარი, მოაგონდება რტოები მუხის და მუხის ჩრდილში უმწეო ხმალი.
სტუმრების განშორება
"ეს წიგნი ქართლ-კახეთის მეპატრონის მე- ფის ირაკლის ძისი, მირიანისთვის მიმირთმევია".
ადრე ადგა ქართველთ ჯგუფი, განეშორა დავითს ადრე. სტუმრებს გაჰყვა ეშხი სუფრის და სერობა მორჩა აგრე.
მიწყდა, როგორც დილის თქორი. გამოცალე გულის სურა უძირო და წიგნის ტოლი.
საქართველომ გნახა წამით, მოგაგონა ქართლის ნამი და აჩრდილი მამაც მამის.
ჩააბარე გრძნობის ხვავი. ღამე მათთან გაათენე, ფიქრის ლუკმა გაუყავი.
მღერაც მიწყდა გამთენია. გზაზე ცხენის ნალის კვესი შენი კვალის ნათელია.
სად იშლება წიგნის ფრთები. თუ იშოვის ქართლში ბინას, სად დახვდება ქართლის მთები?
მისი ხმები შენ ისმინე, დღეს სხვა მიჰქრის და შენ დარჩი, მელექსე და მეწისქვილე.
სასთუმალთან მთები დგანან, ეს სიცოცხლე ლექს მიჰყვება და გვალვაში წივის ყანა.
წყლის ამაღლება
"...მალმალ ცდების მოურწყაობით მო- სავალი, ამის წამალი ეს პირველი ნუმე- რის ახალი ნეშტის მაგალითი წყლის ასა- მაღლებელი მოხაზულობით მიჩვენებია".
წიგნზე ზრუნვა რას გეყოფა, სიცხე დადგა, ჭები დაშრა ჭალებში. გვალვამ ყანის გზა შეღობა და ტოროლაც ვერ წკრიალებს ჰაერში.
გვალვის გამო როცა ცდება მიწები. ქართლში წავა შენი ლექსი, შენ დარჩები და ხოროლთან მიწვები.
წუთით გამო, წიგნის კარი მიკეტე. გვალვის გამო გარეთ გამო და დათესე მირგოროდთან სიკეთე.
ჩამოფუშა სიცხემ ვარდი საწყალი. გადახდე მინდვრის ყვავილს, გადასწყვიტე, მოაშველო სარწყავი.
დღეს მშენებლად მოევლინე მიდამოს. დაამარცხო გინდა გვალვა და ბუნებამ შენი მადლი იწამოს.
საძოვარი ნახირს ჰქონდეს ფაფუკი. მოსულ გვალვას დაეჭიდე უდრეკი და ოთხმოცი წლის ჭაბუკი.
გაგიწითლდა თვალი, როგორც უნაბი. მდინარეზე გასდე ხიდი და ცალთვალა დოლაბივით ბრუნავდი.
მუშახელი ბარებით და ნიჩბებით. ნახაზიდან დგება არხი და ბუნების ცხრაკლიტულში იჭრებით.
მოაშორე ჯეჯილს გვალვის უღელი, და იმ ყანის უკვდავებას მე შევყურებ და იორთან ვუმღერი.
ბუნების საგალობელი
"ღმერთო, მაჩვენე ყანები ამ სარწყავთ მონაყვანები".
სად იშოვე მუშახელი, ან საჭირო სარწყავისთვის თანხები! გუშინ იყავ ლექსის მთქმელი, დღეს შრომაში მარილივით გალღვები.
როგორ დასდე მოგვალულზე წამალი. შრომობ სულით ჟინიანი და განკურნე დახეთქილი ტრამალი.
მომართული დგახარ, როგორც ჩახმახი. ვერ მოგიტანს გვალვა ზიანს და სარწყავში ხტის არაგვის კალმახი.
ვაი, წიგნიც თუ დაკარგა მეფის ძემ, მზესუმზირას მზეზე უხმობ და ხორბლისთვის ძმობა ხოროლს შეჰფიცე.
გადუშალე ხალხს სპეტაკი ნაშრომი. მოძმეს მიეც შენი ღონე, მოაშუშე დათუთქული მლაშობი.
საკრავივით მოდრეკილმა ილოცე, სკის ზუზუნი ჩაგწვდა წყნარი და ჯეჯილში გამოფხიზლდა სიცოცხლე.
წამოჩიტდა რტო, გვალვას რომ გაეხმო. მოლექსე და მშენებელი შენ ბუნების მშვენებაში დაემხვე.
სძლიე ბედი ჭირ-ვარამში ნადუღი, შენ ხოროლთან ფეტვი თესე და ამოდის ქართლში წმინდა თავთუხი.
მეგობრებმა უნდა რთველში გაკურთხონ. შინ შრიალებს ლურჯი არხი და გადმოგცა უკვდავება საწუთრომ.
დავით გურამიშვილის გაბაასება სიკვდილთან
მოდი, სიკვდილო, მაპკურე სიო და გამიგრილე სხეული თიხის. ეგებ სექტემბერს ვერ მივაღწიო, ვეღარ განვჭვრიტო კამკამი ჭიქის.
ამომშრალ ტანში ღუღუნებს ქარი. გულში ქარია, სულში ქარია, და ვინ შემასვას ანკარა წყალი?
შენ რა მარგუნე, რა გითხრა კიდევ, ახლა მტვერი ხარ, ჩემო მშობელო, მე ცოდვილი ვარ და განმერიდე.
გვალვიან დღეებს რომ გადავურჩე. თვალი ფსალმუნში მე შემეყინა, წიგნის ფურცლებში გაყვითლდა თითი, ზე ამართული ხელი მეტკინა და ამიკვამლდა თვალები კითხვით.
ყურძნის კრეფამდის მსურს მივაღწიო, მაგრამ გზად მავალ, ცოდვილმა სულმა ვის ჩავაბარო გული პატარა, ვინ მოისმინოს გამვლელის ურვა, ვის დაესხუროს ჩემი ჭაღარა!
ტანთჩაუცმელი ვის ჩავაბარო? ობლები ჩემი, მცირე და მრწემი, სოფელში როგორ ჩამოვატარო!
გამახუნე და ფერფლი მარგუნე, ქარით ამავსე, ჩემო მგმობელო, და აღუღუნე ჩემი საგულე.
მეორე გაბაასება სიკვდილთან
რას ჩამაცივდა სიკვდილი, ნეტა! - დავითი მღერის საამურ დილით. წუხელი ჯანზე ვიყავი ბედად, შევაშინე და გაბრუნდა წბილი.
ველზე მოთიბოს ბალახი მწვანე. ჯერ კოინდარზე გასინჯოს ცელი, მერმე მოცელოს ჭინჭარი მწვავე.
მომეც, გავსინჯო ლაპლაპა ცელი. დავხედავ ცელს და სარკეში თითქო აღიბეჭდება ხატება ჩემი.
ცელზეც კიაფობს ჩემი სიცოცხლე, არ დამლევია სიცოცხლის ძალი, არ დამიშრიტო ცხოვრების წყალი.
ვეწვევი ქსანს და გაყუმულ ხოროლს. ნუ მომაცდინე, დამეხსენ გზირი, რად დაიჯაბნე დავითი მხოლოდ.
და თუ მოძერწეს, დასჭირდათ შრომა, მეც ბუნებაში ცეცხლივით მწვავდა დაუშრეტელი წყურვილის გრძნობა.
ნუღარ წამართმევ დუღილის უნარს, გვალვაში ლექსი თუ შემიწმნია, ნუღარ მომაწვდი ცარიელ სურას.
როს დავასრულო, მობრძანდი მაშინ. გადამატარე ცხოვრების იქით, ხელთ ამიტაცე ჭაღარა ბავშვი.
წამიღე, როცა დაცლუნგდეს აზრი. აკვანში ჩამსვი მე, კუბოს ნაცვლად, და იავნანა მიმღერე ნაზი.
კუბოს მაგიერ აკვანში ვიყო, რომ დასასრული დასაწყისს ჰგავდეს, სიკვდილის შემდეგ არ გავირიყო.
განვლილ ცხოვრებას შეიტკბობს აგრე. ეგებ დავძლიო სიკვდილი კრული, აკვნიდან მღერით მეორედ აღვდგე.
უცნაური სურვილი
ჩემი სიკვდილი თუ მოვა მარტოდ, უნდა ვიცოდე სახება მისი, ის უნდა იყოს ზედმეტად სათნო და თავწაკრული სამშობლოს ნისლით,
ოსტატის მკლავი ამკობდეს კიდეც. ხელსაწყოდ ჰქონდეს ობოლი რითმა და, თიბვის ნაცვლად, ჩუქურთმას სჭრიდეს.
გადამაფაროს ლამაზი ფრთები. გვალვაში მარგოს კოპიტის ჩრდილი და ცაზე კვალი, მდინარის მჩენი.
ვით ქალის თმებით შემკული ვაზი. მე დამამსგავსოს ვენახის ჭიგოს, შემომეხვიოს ვაზივით ნაზი.
წალკოტში დამრგოს გამრჯე მკლავებით. და მაშრიალოს მწუხრზე და დილით ფართო ფოთლებით და ვარსკვლავებით.
მკლავი ცოცხალი
წისქვილს ხატავს და მაშვრალის ფიწალს, მე მოვკვდე, მხოლოდ არ მოკვდეს მკლავი, არ მიებაროს ჟანგიან მიწას.
არსად დამმარხონ, გაათბონ ცალი. მე თუ მიმიზღონ სამარე ბნელი, მარჯვენას არგონ ცხოველი წყალი.
ჩემს ხელნაწერზე დარჩეს მარჯვენა, რომ თქვან: აანთო ხელმა ვარსკვლავი და უჩვეულო შფოთვა გვაჩვენა.
სიცოცხლეშივე მომკვეთეთ ცელით. მე მხარზე შემრჩეს სამკლავე ჩრდილი და ტკივილები, გალობის მგვრელი.
სტრიქონთან ერთად შთაბერე სული. მანვე აღნიშნა ლექსის გაჩენა, ფურცელს გადასცა მომღერლის თქმული.
მტლედ მიმიტანოს სამარის კართან, თვით მომაყაროს კუბოზე მიწა და დამაფაროს ოცნების კალთა.
ხუჭუჭა ღრუბლით შემიმკოს თავი. ყველგან ის იყოს ჩემი იმედი, ჯოხით გარეკოს ყრანტალა ყვავი.
სითბო შთაბეროს დარჩენილ ნაწერს. წიგნს უკვდავების გაუღოს კარი - და ბეჭდის დარად ნაწერზე დარჩეს.
დავით გურამიშვილის
არ დაელევა სათქმელი დავითს, არ ეპუება საწუთროს ძალას. როგორ დაუთმოს ცოცხალი თავი, და ამეტყველებს პირუთვნელ კალამს:
ბევრჯერ მიმუხთლე, როცა დაგენდე. შენ დამინგრიე პატარა ბუდე, სული კი თიხის ტანში ჩაჰკეტე.
შიშველი ტერფით ვეძიე მწვანე, როგორ მიგენდე, როგორ გიწამე, და სადაური სად წამიყვანე!
ვიგრძენ,სიკვდილი სხეულს მიათრევს. ის დამამსგავსებს გამომშრალ თიხას და წამიკითხავს ეკლეზიასტეს.
როგორმე უცხოდ მომიწყე ბოლო. თუგინდ მყინვარის თხემზე გამშოლტე, არ დამანახო, სამარე მხოლოდ.
სიკვდილს მიმყიდე კრავივით წყნარი. მატყლში ჩასტოვე მამულის სუნთქვა, ყელზე დამკიდე წკრიალა ზარი.
ვალს ახდევინებს საწუთროს კრავით, ვერ დაეწია ვერვეს სირბილით, ვეღარ შეკრიბა წლიური ხვავი.
უკან გავყვები ჭაღარა კრავი - მე უკვე მითქვამს ჩემი სათქმელი და მსურს ღრუბელში მეგონოს თავი.
თუმცა, საწუთროვ, სანთელს მიქრობდი. თურმე ვყოფილვარ სიკვდილის ლუკმა და უკვდავებას როგორ ვფიქრობდი!
ხმა ჩავუნერგე ფიქრივით წყნარი, თუ სადმე შეგხვდეთ ჩემი პატარა, დაალევინეთ მამულის წყალი.
სამშობლოში დაბრუნება
შენ დაგაბერა საწუთრომ და უნაყოფოდ დაგშრიტა, დაგაბერწა და გამწუხრა, სანამ სიკვდილი დაგშლიდა.
სანაცვლოდ წიგნი იშვილე, თვითონ უწოდე ობოლი, ვერ ჩაუნერგე სიმშვიდე.
ფრთები ქაღალდზე დაჰკარი. გალობა გულით დაბადე, ფურცლით ურწიე აკვანი.
ზარით აქრობდა სინათლეს.. მან საიდუმლო მოისხა, ფერი შემატა სიმართლეს.
თუმცა მხოლოდ შენ გესმოდა ჩანჩქერად გადმოიღვარა და ქართულ ფიქრით კვნესოდა.
ის იყო შენი მშველელი. არვის არგუნე იმედი, არვინ გხლებია მსმენელი.
თავს აბეზრებდით ურთიერთს. შორს იყო მთები ჭაღარა, და შორით ღამე უთიეთ.
არ მოგინუსხოს ღამემაც ის სამშობლოში გაგზავნე ირგუნოს მისი წამება.
ზედ მიახატე წისქვილიც. გზად უკრაინას ამღერე, ქართლში გაუშვი ნისლივით.
ჩამოსულ ძეს ხომ აჩნია, შენი ტრამალზე სირბილი და ნატერფალის არშია.
ვერ მოგვითხრობდა ამგვარად, როგორ გჩაგრავდა ქარბუქი, და წვიმა გცემდა ჭაღარა.
გზა დაულოცე მარჩენალს, არ დაიკარგა საწყალი და შენი ღელვა გვაჩვენა.
უკანასკნელი დღე
ბარტყივით ჰკვება სიმღერა ნაზი, შინ ფათურობდა, ვერაფრით გათბა, სიკვდილი მართლა მოადგა კარზე, მოაშრიალა წყვდიადი კალთა.
ლოდს დაემგვანა ლოგინი თივის, ალბათ იყივლებს მამალი მალე, ამოჰყვებაო რიჟრაჟი ყივილს.
ხმა ჩაუწყდა და ვერავინ იხმო. მიხვდა: სიკვდილი მოსულა დილით, და შინ გაშალა საფლავის ჩრდილი.
კრიჭაშეკრული კვდებოდა სადღაც. სულმა ინატრა ზედაზნის ნისლი, წამოდგომა და გაქცევა სცადა.
ვიწრო ოთახში უხმობდა ავდარს. გარეთ ჰყვაოდა სამოთხის ვაშლი და გარეთ ხორბალს დოლაბი ფქვავდა.
იგი კვდებოდა
გუმანი დაცხრა: არ გამიცრუოს იმედი შვილმა, გახუნების და სიმწვანის განცდა თუ გადიტანა მყინვარის მიღმა!
ობლის წყაროში განვბანე, გლახამ ნახოს მამულმა დავიტის წიგნი, მოგონებები რომ შეუნახა.
ღვთისმშობლის თვალში ცრემლია მწიფე. კუბოს საფასი თუ მრჩება ნეტავ, ქარით ივსება ფუღურო ჯიბე!"
ხავსს მოვეჭიდოთ, დავკრიფოთ სოკო. მცხეთაში რთველმა გამითბო პეშვი და მირგოროდთან ვიშლები როგორ!”
შესძლო მღერა და ხეხილის გასხვლა, მრავალი ფიქრი შეკონა რითმით და დღეს უნდოდა ყანაში გასვლა.
დავითი მოკვდა, იგლოვეთ, ძმებო!
მინაწერი
"უკვდავებისა წყაროთი მოგართმევ სავსე სურასა"
მწირი სახლი არ გადეწვა ლოცვას, შენ მარადი შეგრჩენოდა აბედი, მოსწრებოდი სერაფიტის მოსვლას, ღვთისმშობელზე მეტად შეიყვარებდი.
გორის ბაღში ახლანდელი დარები. ფარშავანგად დახატული ქართლი, რას იტყოდი, როგორ გაიხარებდი!
მოძმე ხალხთა სიყვარულის მარაგი რუსი მოძმე ადგებოდა კალოდ, და წისქვილში იჩქამებდა არაგვი.
ვით მეზობლებს, შემოკრებდი სტრიქონებს და ეტყოდი: მოიწმინდეთ ცრემლი, ჩვენ მამული სიყვარულით გვიგონებს.
პური წყალში ჩააწეთ და დამლოცეთ. ან მოწყვიტეთ მწიფე ხილი ბაღის, მარცვლეული ანიავეთ კალოზე.
გახდა ჩვენი განუყრელი ძმობილი მაშ, გავტეხოთ მეგობრულად პური კერის ცეცხლით, საგულეში შობილი.
კალმახები ეჯახება კაშხალს, ღმერთს აუგი გულმოსულად ჰკადრე და კურთხევა გადაეცი მაშვრალს.
რა დავხატო, ან მოგითხრო რომელი? სერაფიტი ნისლიან თვალს ნაბავს და ვერა რქვა: ამაოა სოფელი!
თუმცა გვალვით დათუთქული წვალობდი. წამოდექი, ნახე შენი ბუდე და განგვბანე უკვდავების წყაროთი. |
პოეზიის გვერდი • • •  • • • სიმონ ჩიქოვანის პოეზია |
