ფეხმძიმობა
ხორასანში მეფობდა დიდებული, კეთილგონიერი, უხვი და მოწყალე მეფე. ერთ დღეს მეფემ სამი სალარო (განძთსაცავი) გახსნა, მოუხმო მთელ მის საბრძანებელს და ნება მისცა იმდენი წაეღოთ, რამდენსაც შეძლებდნენ.
თორმეტი საათის განმავლობაში, დიდი თუ პატარა, გლახაკი თუ დიდებული ეზიდებოდა განძს, მაგრამ სალაროები მაინც ვერ დააცარიელეს.
იმ დღეს მეფემ დიდი ნადიმი გადაიხადა და ვეზირები დააფიცა: აბა რომელ თქვენთაგანს გსმენიათ, ჩემი მსგავსი ან ჩემზე მდიდარი და უხვი მეფეო.
ექვსმა ვეზირმა დაიფიცა, რომ მისი მსგავსი არსად გაეგონათ. უმცროს ვეზირს კი გაეცინა.
მეფემ ჰკითხა:
- რა მიზეზით იცინიო?
ვეზირმა დაფიცება მოსთხოვა: თუ სიმართლისთვის არ მომკლავ, გეტყვიო.
მეფემ საკუთარი თავი დაიფიცა.
როცა ვეზირმა გული დაიმშვიდა, მოახსენა: ჩინეთში ერთი ურია არის, მალქოზი ჰქვია და ერთი დიდებული მოყმე ჰყავს, მასზე უხვი და მდიდარი არც ადრე ყოფილა ვინმე და არც დღეის შემდეგ იქნებაო.
ეწყინა მეფეს, მაგრამ დაფიცებული ჰქონდა და ვეზირი ვეღარ მოკლა, თუმცა დააპატიმრა; შემდეგ სამეფო ტანსაცმელი გაიხადა, უბრალოდ შეიმოსა და წავიდა იმ კაცის სანახავად.
მალე მივიდა მის საცხოვრებელთან. იმ კაცს თურმე წესად ჰქონდა: სადაც კი ვინმე უცხოს ნახავდა, თავისთან მიიყვანდა, შემოსავდა, მოასვენებდა, დაასაჩუქრებდა და ისე გაუშვებდა.
ერთ დღეს მოყმე ქალაქის გარშემო დადიოდა, როცა გლახაკის სამოსელში გადაცმული მეფე ნახა. როგორც წესად ჰქონდა, სახლში წაიყვანა და რა პატივსაც სხვებს სცემდა, მასაც იგივე მიაგო. როცა შემოსა, ნახა, რომ საპატიო პირს უფრო ჰგავდა, ვიდრე გლახაკს. მოყმემ სადაურობა და ვინაობა გამოკითხა. როცა მისი მეფობა გაიგო, მუხლებზე დაეცა, თავი უღირსად მიიჩნია და პატიება სთხოვა, რომ ვერ იცნო.
შემდეგ მეფე სტუმრად მიიწვია და ისეთ სახლში შეიყვანა, რომლის მსგავსი თავად მეფესაც არ ენახა. უცხო და საუცხოოდ მორთული: ხალიჩები, ფარდები, ფარდაგები - ყველაფერი ძვირფასი ქსოვილით იყო ნაქსოვი. მეფის საპატივცემულოდ ნადიმი გამართა: ყველა ჭურჭელი ძვირფასი თვლებით იყო მოოჭვილი. მოყმემ ყველაფერი მეფეს აჩუქა.
ცხრა დღე გაატარა მეფემ სტუმრად და ყოველ დღე მასპინძელს წინაზე უკეთეს სახლში მიყავდა. კიდევ უფრო უძვირფასეს ჭურჭელს უძღვნიდა, მხიარულ ნადიმებს უმართავდა და სხვა საჩუქრებითაც ასაჩუქრებდა.
უკვირდა მეფეს ამ კაცის სიმდიდრე და სიუხვე.
მეცხრე დღეს ერთ ისეთ დიდებულ სახლში მიიწვია, სიტყვებით არ გადმოიცემა. ფარდების და ხალიჩების შესაფერი ჭურჭელი, მშვენიერი, გამოთლილი ყვავილები სულ ძვირფასი ქვებით იყო შეფერილი. მოყმემ ეს ყველაფერი მეფეს აჩუქა და სამი ისეთი მგოსანი ქალი მიუძღვნა, თვალი მათზე კეკლუცს ვერაფერს ნახავდა და ყური მათზე მშვენიერ სიმღერას ვერ გაიგონებდა.
წამოვიდა მეფე. ნაჩუქარი განძეულიდან არაფერი წამოიღო, მხოლოდ: ერთი ალმასის თასი, იაგუნდის საწდე (ღვინის ჩამოსასხმელი ჭურჭელი), თვლებით მორთული ყვავილი და სამი მგოსანი ქალი. მასპინძელს მადლობა გადაუხადა: ღვთის წყალობით, მეც გადაგიხდიო.
დაბრუნდა მეფე თავის ქალაქში. უმცროსი ვეზირი პატიმრობიდან გაათავისუფლა, პატივი მიაგო და მასთან ერთად მოილხინა.
მოყმის პატრონი ურია მისანი (გულთმისანი) იყო. ეს ყველაფერი რომ გაიგო, გაჯავრდა მოყმეზე, შეაპყრობინა და ჯალათებს მისი მოკვლა უბრძანა.
როცა მოსაკლავად წაიყვანეს, მოყმე შეევედრა ჯალათებს: ნუ მომკლავთო; სამხრეში ძვირფასი თვალი ჰქონდა დამალული და თავი იმით გამოისყიდა.
ჯალათებმა უთხრეს: თავადაც იცი, რომ ჩვენი პატრონი გულთმისანია, შენ რომ ხმელეთზე დაგტოვოთ, გაიგებს და შენზე ადრე ჩვენ დაგვხოცს; ამიტომ ასე ვიზამთ: კიდობანში ჩაგსვამთ და მკვდრის აკლდამაში დაგფლავთო. ასეც მოიქცნენ.
ურიამ გულთმისნობას მიმართა: ნახა რომ მიწის ზემოთ კაცი აღარ იყო და დაიჯერა მისი სიკვდილი.
ქურდებმა ისარგებლეს ამ ყველაფრით და ჯერ მოყმის სახლი გაქურდეს, შემდეგ კი საფლავის გაქურდვა გადაწყვიტეს. გაიგეს სად იყო აკლდამა, გათხარეს, ამოიღეს კიდობანი და რომ ნახეს შიგნით კაცი იჯდა - გაათავისუფლეს.
წავიდა მოყმე, მოიარა მრავალი ქვეყანა და მეფის ქალაქამდეც მოაღწია. მეფეს დერეფანში ნადიმი ჰქონდა გამართული და მგოსნებს ამღერებდა. როცა მოყმემ ჩაიარა, ერთმა მგოსანმა ქალმა იცნო ძველი პატრონი, ატირდა და ჩანგი ხელიდან გაუვარდა.
მეფემ ჰკითხა: რა შეგემთხვაო?
მგოსანმა ქალმა მოახსენა ვინც დაინახა.
იპოვეს მოყმე; შემოსეს და მოასვენეს. როცა მოისვენა, მეფეს ყველაფერი უამბო, რაც შეემთხვა.
მეორე კვირას შეჯდა მეფე ცხენზე და სალაშქროდ წავიდა, ის ურია მოკლა და მისი სამფლობელო მოყმეს უბოძა, რომელმაც ამდენი სიკეთე გაუკეთა.
სულხან-საბა ორბელიანი - იგავ-არაკები - ადაპტირებული ტექსტი
